دندان عضو مهم و حساسی در بدن است که باید همواره از آن مراقبت شود. یکی از رایج‌ترین دلایل مراجعه به دندانپزشک‌ها ترک و لب‌پر شدن دندان‌هاست. باید دانست که در حقیقت هیچ راهی برای از بین بردن ترک یا برگرداندن دندان به حالت اولیه وجود ندارد. آیا دندان شما تا کنون ترک خورده؟ دلیل آن چه بوده؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی درباره این عارضه دهان و دندان بدست آورید.
فهرست مطالب:
- نشانه‌های شکستگی یا ترک دندان
- دلایل ترک دندان
- انواع ترک دندان کدامند؟
- اقدامات خانگی فوری در خانه پس از شکستگی یا ترک دندان
- درمان دندانهای ترک‌خورده
- پیشگیری از ترک خوردن دندان
- سخن پایانی
- سوالات متداول
نشانه‌های شکستگی یا ترک دندان
یک دندان ترک برداشته، لزوما باعث بروز هرگونه نشانه نخواهد بود، اغلب افراد بدون اینکه متوجه باشند، دندانی شکسته دارند. برخی از انواع ترک ها و شکستگی های دندان ضرری ندارند و نیازمند درمان نیز نیستند.
با این حال، اگر فردی علائم زیر را مشاهده کند، ممکن است یک شکاف گسترده تری داشته باشد که نیاز به درمان دندان پزشکی دارد:
- درد هنگام خوردن، به خصوص هنگام جویدن و یا گاز زدن
- تورم لثه ها در اطراف دندان ترک خورده
- دندان هایی که ناگهان به شیرینی حساس شده اند
- دندان هایی که به طور ناگهانی به غذاهای داغ یا سرد حساس شده اند
- دردهای رفت و برگشتی گه گاه
- درد و ناراحتی اطراف دهان و لثه ها که تشخیص آن ها دشوار است.
دلایل ترک دندان
- فشار دندان های روی هم بخاطر دندان قروچه
- پرکردگی های خیلی بزرگ که دندان را ضعیف کرده اند و ظرفیت دندان را پرکردند
- جویدن غذاهای سفت و سخت، مثل یخ، آجیل، یا آب نبات های سفت
- ضربات وارده به دهان، مثل تصادف ماشین، آسیب های ورزشی، افتادن یا حتی مبارزات با مشت
- تغییرات دمایی زیاد در دهان ـ مثلا خوردن چیزهای خیلی داغ، و سپس خوردن آب خیلی خنک به همراه یخ
- سن، که بیشترین ترک های دندانی در سنین بالای ۵۰ سالگی دیده می شوند
انواع ترک دندان کدامند؟
ترک دندان می‌تواند در نقاط مختلفی از دندان رخ دهد. در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
شکستگی نوک دندان
این شایع‌ترین نوع شکستگی دندان است و بهترین بهبودی را در طولانی مدت دارد. در این نوع شکستگی، ممکن است بخشی از دندان به طور کامل از بین برود و گاهی اوقات پس از شکستگی دندان هیچ دردی احساس نمی‌شود.
درمان این نوع شکستگی، قرار دادن یک تاج بر روی دندان شکسته است. اگر شکستگی به بخش وسط دندان گسترش یابد، علاوه بر تاج، به درمان کانال ریشه نیاز است.
شکستگی عمودی دوقسمتی
این دندان شکسته دارای ترکی عمودی است که به صورت عمودی به داخل و یا به سمت قسمت دوشاخه‌ی ریشه گسترش می‌یابد. ترک عمودی، جایی که فلش به آن اشاره دارد، جایی است که ریشه دندان به دو یا چند ریشه مجزا تقسیم می‌شود. عصب تقریبا همیشه در مسیر ترک عمودی قرار دارد. دندان به ندرت به دو قطعه تقسیم می‌شود، زیرا دندان توسط استخوان اطراف آن نگه داشته شده است.
این نوع ترک‌ها به خوبی بهبودی پیدا می‌کنند، اما بهبودی به عمق ترک و میزان گسترش ترک به قسمت داخلی دندان بستگی دارد.
شکستگی ریشه‌ای دوبخشی
شکستگی ریشه دو بخشی قابل بازیابی است اما بستگی به انتهای شکستگی دارد. اگر شکستگی دندان شکسته خیلی پایین‌تر از خط لثه نباشد، می‌توان دندان را با استفاده از روشی به نام افزایش طول تاج و سپس قرار دادن تاج روی آن انجام داد. این نوع شکستگی‌ها به دلایل مختلفی نظیر خوردن غذاهای بسیار سفت یا اشیای خارجی، وجود پرشدگی قبلی در دندان و دندان‌هایی که درمان کانال ریشه دارند و با تاج درمان نمی شوند، رخ می‌دهد.
شکستگی ریشه‌ای عمودی
شکستگی‌های ریشه ای عمودی بسیار شایع نیستند و معمولا در دندان‌هایی که نیاز به درمان کانال ریشه دارند اتفاق می‌افتند. اگر طول شکستگی دندان بسیار کوتاه باشد، ممکن است بتوان با انجام اپیسکتومی دندان را نگه داشت. این عمل شامل دسترسی به نوک ریشه ی دندان در درون استخوان و حذف قسمت شکسته‌ی ریشه است.
تنها راه حل دیگری که وجود دارد، کشیدن دندان است.
اقدامات خانگی فوری در خانه پس از شکستگی یا ترک دندان
- دهان خود را با آب گرم بشویید.
- به مدت ۱۰ دقیقه یا تا زمانی که خونریزی متوقف شد، یک تکه گاز پانسمان را بروی ناحیه خونریزی فشار دهید. اگر این کار تاثیری نداشت یک کیسه چای را بر روی ناحیه آسیب‌دیده فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
- یک بسته یخ بر روی گونه یا لب‌های روی دندان شکسته قرار دهید. این کار به کاهش تورم و تسکین درد کمک می‌کند.
- اگر نمی‌توانید سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید، بخشی از دندان که داخل دهان است را با سیمان دندانپزشکی موقت بپوشانید. این سیمان را می‌توان از داروخانه‌ها تهیه کرد.
- در صورت درد از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده نمایید.
درمان دندانهای ترک‌خورده
بسته به اینکه ترک و شکستگی دندان در چه حدی باشد، درمان‌های مختلفی برای آن وجود دارد:
- باندینگ
باندینگ دندان یک نوع ترمیم هم‌رنگ دندان است. در این روش که برای درمان ترک، لب‌پر شدن، شکستگی جزئی و پر کردن فاصله بین دندان‌ها استفاده می شود کامپوزیت با استفاده از چسب مخصوص بر روی دندان‌ها قرار گرفته و با نور مخصوص در محل محکم می‌شود. باندینگ فقط در صورتی که برای درمان پوسیدگی استفاده شود نیاز به بی‌حسی دارد و در سایر موارد نیازی به استفاده از بی‌حسی نیست. عمر مفید باندینگ دندان تا ۱۰ سال است.
- ونیرها
ونیر دندان لایه ای از جنس کامپوزیت یا سرامیک به رنگ دندان است که روی سطح ظاهری دندان قرار گرفته و نواقص دندان را پوشش می‌دهد.
ونیرها به دندانهای جلو چسبانده شده و ظاهری کاملا طبیعی و زیبا به دندان‌ها می‌دهند. عمر مفید ونیرها در صورت مراقبت صحیح تا ۳۰ سال است. به‌کارگیری ونیر برای افراد مبتلا به دندان‌قروچه توصیه نمی‌شود.
- تاج
تاج از پرسلین هم‌رنگ دندان ساخته شده و یکی از روش‌های محبوب حفظ دندان است. این وسیله مثل یک کلاه روی دندان قرار گرفته و علاوه بر بهبود عملکرد دندان، زیبایی آن را نیز افزایش می‌دهد.
این روش برای درمان دندانهای شکسته‌ای که نمی‌توانند در برابر فشار جویدن مقاومت کنند و هنگام خوردن و آشامیدن دردناک می‌شوند استفاده می‌شود. برای ساخت تاج باید قالب‌گیری از دندان بیمار انجام شود. به‌عبارت‌دیگر تاج برای هر بیمار به‌صورت سفارشی ساخته می‌شود.
- عصب کشی
در صورتی که ترک به پالپ دندان رسیده و آن را عفونی کرده باشد از عصب‌کشی برای درمان استفاده می‌شود.
- ایمپلنت دندان
در مواردی که ترک و شکستگی تا زیر خط لثه گسترش پیدا کرده باشد دیگر راهی برای نجات دندان وجود نخواهد داشت و دندان باید کشیده شود. ایمپلنت علاوه بر اینکه جایگزینی برای دندانهای از دست رفته است از تحلیل استخوان فک جلوگیری می‌کند.
پیشگیری از ترک خوردن دندان
در حالی‌که ترک دندان کاملاً قابل پیشگیری نیست، شما می‌توانید اقدامات زیر را به منظور اجتناب از قرار گرفتن دندان در معرض ترک انجام دهید.
- از جویدن مواد غذایی و اشیاء سخت مانند یخ، دانه ذرت بوداده نشده یا قلم خودداری کنید.
- از ساییدن دندان‌ها به یکدیگر یا دندان‌قروچه خودداری کنید.
• چنانچه در هنگام خواب دندان‌قروچه می‌روید، در مورد استفاده از یک نگه‌دارنده یا محافظ دهانی دیگر برای محافظت از دندانهای خود با یک دندانپزشک مشورت کنید.
• در هنگام انجام ورزش‌های تماسی از محافظ دهانی یا ماسک استفاده نمایید.
در صورت مشاهده علائم ترک‌خوردگی یا شکستگی دندان، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورت تشخیص زودهنگام، احتمال نجات یک‌دندان ترک‌خورده / شکسته بالا خواهد بود.
سخن پایانی
در این مطلب درباره ترک و شکستگی دندان خواندیم. این نکات را فراموش نکنید:
- اگر دندانتان شکسته یا لب پر شده است هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید. در غیر این صورت آسیب گسترش پیدا کرده و ممکن است دندان عفونت کرده و آن را از دست بدهید.
- اگر دندانتان درد می‌کند فعلاً می‌توانید استامینوفن یا مسکن دیگری مصرف کنید تا زمانی که نوبت دندانپزشکی تان فرا برسد.
- دهان خود را با محلول آب نمک شست و شو بدهید.
- اگر شکستگی باعث شده لبه تیزی در دندان ایجاد شود، با یک مقدار پارافین یا آدامس موقتاً آن را بپوشانید تا از بریدن زبان و لب و گونه جلوگیری شود.
- اگر می‌خواهید چیزی بخورید غذاهای نرم بخورید و از جویدن با دندان شکسته، خودداری کنید.
امید است این محتوا برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
اگر دندانتان شکسته یا لب پر شده است هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید. در غیر این صورت آسیب گسترش پیدا کرده و ممکن است دندان عفونت کرده و آن را از دست بدهید. اگر دندانتان درد می‌کند فعلاً می‌توانید استامینوفن یا مسکن دیگری مصرف کنید تا زمانی که نوبت دندانپزشکی تان فرا برسد. دهان خود را با محلول آب نمک شست و شو بدهید.
کودکان بین ۷ و ۱۲ ساله ممکن است به درمان عصب‌کشی نیاز نداشته باشند، زیرا دندانهای آن‌ها همچنان در حال رشد است. برای این‌گونه آسیب‌ها، دندانپزشک، متخصص کودکان یا متخصص درمان ریشه، روند بهبود را از طریق معاینه کلینیکی و رادیوگرافی (اشعه ایکس) تحت نظارت دقیق قرار می‌دهد و در صورت بروز تغییرات نامطلوب بلافاصله مداخله می‌کند. بنابراین، به احتمال زیاد به مراجعات متعدد نیاز خواهد بود
اگر نمی‌توانید دندان را در محفظه خود قرار دهید، بهتر است به منظور پیشگیری از خشک شدن سطح ریشه آن را در شیر نگهداری کند. این کار برای چند ساعت سلول‌های زنده را مرطوب و زنده نگه می‌دارد. گزینه دیگر قرار دادن دندان در دهان بیمار بین لثه و گونه، یا جمع‌آوری بزاق دهان بیمار در یک فنجان و نگهداری موقت دندان در آن تا زمان رسیدن به دندانپزشک است.