ارتودنسی دندان چیست؟

زمانی که دندان‌ها نامرتب هستند یا فک بالا و پایین (نسبت به هم) در موقعیت نادرستی قرار دارند نیاز به درمان ارتودنسی دندان وجود دارد. یک متخصص ارتودنسی (orthodontics)، با کمک انواع تکنیک ها و وسایل مختلف، نامرتبی دندان و ناهماهنگی های بین فکی را اصلاح می کند. او با اینکار نه تنها زیبایی بهتری به لبخند می بخشد، بلکه به بهبود عملکرد دهان و دندان نیز کمک می کند. ارتودنسی دندان (Orthodontics) یکی از شاخه‌‌ها و تخصص های دندانپزشکی (dentistry) است. دندانپزشکان در این تخصص، به درمان عدم هماهنگی فک و عدم جفت شدن دندان ها می‌پردازند، که اصطلاحاً­ به آن مال اکلوژن (malocclusion) نیز گفته می‌شود. درمان‌های ارتودنسی علاوه بر بهبود عملکرد دهان و دندان، به زیبایی صورت نیز کمک می‌کنند و یک متخصص ارتودنسی دندان بر اساس شرایط و نیازهای هر فرد درمانهای لازم را انجام می‌دهد.

ارتودنسی دندان یکی از تخصص های دندانپزشکی است که در آن به تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری‌ها، نامنظمی ها و ناهماهنگی های دندان ها و فک ها می‌پردازند و با صاف و مرتب کردن دندانها، باعث بهبود طرح لبخند، سلامت دهان و دندان و در نهایت زیبایی افراد می‌شود. ارتودنسی دندان یکی از قدیمی‌ترین شاخه های دندانپزشکی است و شواهد زیادی از تلاش بشر برای منظم کردن دندان‌ها با روش‌های مختلف از سالیان بسیار دور در دسترس است.

ارتودنسی شامل چه درمان‌هاییست؟

متخصصین ارتودنسی، برای برطرف کردن طیف وسیعی از مشکلات بیماران و مراجعه کنندگان از درمان های ارتودنسی دندان استفاده می‌کنند. از جمله:

• از بین بردن فاصله بین دندان ها
• تراز کردن قسمت فوقانی و تیپ دندان ها
• صاف کردن مشکل کج درآمدن دندان دائمی
• بهبود گفتار یا توانایی جویدن
• بهبود سلامت طولانی‌مدت لثه ها و دندان ها
• جلوگیری از ساییدگی بیش از حد و طولانی مدت یا آسیب‌دیدگی دندان‌ها
• درمان مشکلات مربوط به بایت یا روی هم قرار گرفتن دندان ها
• درمان و رفع مشکلات مربوط به تراز نبودن فک بالا و پایین

انواع ارتودنسی

همانطور که گفتیم یک دندانپزشک متخصص ارتودنسی، با استفاده از روش‌های مختلفی می‌تواند به اصلاح نامرتبی‌های دندانی بپردازد. او برای رسیدن به این هدف از ابزارها و دستگاه‌های متفاوتی استفاده می‌کند. در ادامه برای آشنایی بیشتر به معرفی مختصر انواع دستگاه‌های ارتودنسی می‌پردازیم.

1. ارتودنسی ثابت
2. ارتودنسی متحرک
3. ارتودنسی نامرئی
4. ارتودنسی دیمون
5. ارتودنسی فانکشنال
6. ارتودنسی لینگوال

 ارتودنسی ثابت:

رایج‌ترین دستگاه ارتودنسی، ارتودنسی ثابت است. وقتی که درمان پیچیده است و دقت زیادی می‌طلبد از درمان‌های ارتودنسی ثابت استفاده می‌شود.در طول درمان با ارتودنسی ثابت، فرد می‌تواند مثل سابق به زندگی خود ادامه دهد و رژیم غذایی خود را پیش ببرد؛ ولی باید در طول درمان از خوردن بعضی از غذاها خودداری کند. غذاهایی مانند آبنبات، آدامس، انواع آجیل و هرگونه مواد غذایی خشک و سفت در رژیم غذایی فردی که ارتودنسی کرده است، جای ندارند. در طول درمان ارتودنسی ثابت، اگر بیمار در رشته‌های ورزشی پر برخورد مانند کشتی یا ورزش‌های رزمی شرکت می‌کند، حتما باید این موضوع با دندانپزشک متخصص ارتودنسی در میان بگذارد تا برای جلوگیری از صدمه و آسیب به دستگاه‌های ارتودنسی و دندان‌ها یک محافظ برای بیمار تجویز کند.

ارتودنسی متحرک:

از ارتودنسی متحرک در درمان برخی از نامرتبی‌های دندانی خفیف استفاده می‌شود. ممکن است این دستگاه برای اصلاح عادات مخرب مانند مکیدن انگشت شصت و … برای بیمار تجویز شود. همانطور که از نام این ابزار پیداست، این ابزار ارتودنسی قابلیت این را دارد که در شرایط خاصی از روی دندان‌ها برداشته شود. دستگاه‌های ارتودنسی متحرک را می‌تواند در هنگام غذا خوردن، برای تمیز کردن و یا نخ دندان کشیدن از دندان‌ها جدا کرد.

ارتودنسی نامرئی:

ارتودنسی نامرئی یکی دیگر از انواع ارتودنسی است که بدون نیاز به استفاده از سیم و براکت‌های فلزی ارتودنسی، قابلیت اصلاح انواع خفیف نامرتبی‌های دندانی را دارد. در این روش ارتودنسی از پلاک‌هایی استفاده می‌شود که از پلاستیک شفاف ساخته شده اند و این امکان را دارند که در هنگامی که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند، به اصطلاح نامرئی باشند. مانند ارتودنسی متحرک، الاینرها یا پلاک‌های مورد استفاده در این روش ارتودنسی را می‌تواند در مواقع خاص مانند غذاخوردن یا مسواک زدن از روی سطح دندان‌ها جدا کرد.

ارتودنسی دیمون:

ارتودنسی دیمون را می‌توان یک سیستم جدید برای اجرای روش درمانی ارتودنسی ثابت در نظر گرفت. در این سیستم درمانی، از براکت‌های خاص ارتودنسی استفاده می‌شود که قابلیت باز و بسته شدن دارند. این قابلیت سبب می‌شود که بیمار از کش‌های قدیمی ارتودنسی که برای اتصال براکت‌ها به سیم ارتودنسی استفاه می‌شود، بی‌نیاز شود. سیستم ارتودنسی دیمون سبب بهبود بهداشت دهان و دندان در طول درمان ارتودنسی می‌شود.

ارتودنسی لینگوال:

در سیستم ارتودنسی لینگوال براکت‌های ارتودنسی به جای اینکه از روی سطح دندان‌ها به آن‌ها بچسبند، روی پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند و همین موضوع سبب می‌شود که از دید سایرین پنهان باشند. این روش ارتودنسی نیازمند لابراتورهای پیشرفته است که در حال حاضر در ایران انجام نمی‌شود.

چه زمانی نیاز به ارتودنسی دندان است؟

فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی دندان تایین می کند که آیا شما نیاز به ارتودنسی دندان خود دارید یا اینکه اصلا نیازی به ارتودنسی دندان خود ندارید. متخصص ارتودنسی با استفاده از گرفتن قالب از دندان‌ها و عکس‌های رادیوگرافی‌ و در صورت ‌لزوم اصلاح طرح لبخند تایین می کند که آیا دندان های شما به ارتودنسی نیاز دارد یا ندارد. چنانچه دندان های شما احتیاج به ارتودنسی داشته باشد، متخصص ارتودنسی برنامه درمانی مناسب با شرایط بیمار را طرح ریزی می‌کند و مراقبت های بعد ارتودنسی دندان را برای بیمار توضیح می دهد.

بهترین سن برای ارتودنسی چه زمانی است؟

یکی از خدمات دندانپزشکی کودکان ارتودنسی دندان می باشد. ارتودنسی دندان مربوط به سن خاصی نمی باشد و افراد می توانند از ۳ سالگی به بعد دندان های خود را ارتودنسی کنند. بهترین سن برای ارتودنسی کردن دندان ها، دوران کودکی است. البته به معنای این نیست که این روش برای بزرگسالان مناسب نیست، این روش درمانی برای ارتودنسی بزرگسالان نیز مفید می باشد. طی سال های اخیر ارتودنسی در سنین بالا و تعداد افراد بزرگسالی که این درمان ارتودنسی را انجام می‌دهند، روندی رو به رشد داشته است. لازم به ذکر است که تفاوت‌های بسیاری بین ارتودنسی کودکان و ارتودنسی افراد بزرگسالان وجود ندارد. برای ارتودنسی دندان های کودکان توسط متخصص ارتودنسی، می بایست باید صبر کرد تا تعداد دندان های مناسب برای انجام ارتودنسی رشد کنند.

ارتودنسی دندان چقدر طول می‌کشد؟

ارتودنسی دندان می تواند از ۱۲ ماه تا ۳۶ و بعضی اوقات تا ۴۸ ماه نیز طول بکشد. نصب براکت، بریس و تجهیزات دندانپزشکی برای درمان ارتودنسی، از ۳۰ دقیقه تا ۳ ساعت متفاوت خواهد بود و بسته به شرایط دندان‌ها و جنس آن‌ها دارد.

 طول درمان کجی دندان‌ها با ارتودنسی، با توجه شرایط مختلف متفاوت است. تفاوت زمان مورد نیاز برای دوره ارتودنسی، علاوه بر مهارت دندانپزشک، به موارد زیر نیز بستگی دارد:

1. سلامت دندان‌های مراجعه کننده
2. شدت ناهنجاری‌های فک و دندان‌ها
3. سن مراجعه کننده
4. رعایت نکات بهداشتی و درمانی در طول دوره ارتودنسی
5. نوع و روش انجام ارتودنسی توسط ارتودنتیست
6. دستگاه‌ها و تجهیزات مورد استفاده برای ارتودنسی
7. میزان پیگیری دوره‌ها و برنامه‌های درمانی توسط مراجعه کننده