ژنتیک و نقش موثر و قابل توجه آن در زندگی فردی افراد همواره مورد توجه کارشناسان و محققان در زمینه های مختلف بوده است . داستانی قدیمی که بسیاری از مشکلات ما را به نقش گذشتگان ما مرتبط میسازد . اما شاید کمتر کسی به این موضوع توجه داشته است که این مورد میتوامد نقش مهمی در زمینه ی ابتلا به بیماری های مختلف دندانی داشته باشید. با توجه به گسترش علم و اهمیت بررسی و پژوهش های گسترده در زمینه ارتباط مشکلات و پوسیدگی دندان با وراثت باعث شد تا تحقیقات گوناگونی در این زمینه انجام شود.
نتایج بدست آمده در تحقیقات ارتباط نزدیکی را بین ساختار ژنتیکی فرد و بروز بیماری های مختلف دندانی مانند پوسیدگی و بیماری های پریودنتال، نشان داده است. مطالعات ژنتیکی دقیق منجر به توضیح این موضوع شده است که چرا برخی افراد با وجود انجام عادات رفتاری مشابه مانند مسواک زدن یا سبک زندگی رژیم غذایی، بیشتر مستعد پوسیدگی هستند. چنین اطلاعاتی از علت این بیماری می تواند شانس پیشگیری از آن را افزایش دهد.
فهرست مطالب
- درباره پوسیدگی دندان‌ها
- انواع پوسیدگی دندان
- چه عواملی باعث پوسیدگی دندان ها میشود؟
- کمبود کدام ویتامین باعث پوسیدگی دندان میشود؟
- چرا دندان هایم زود خراب میشود؟
- تشخیص پوسیدگی دندان در خانه چگونه است؟
- برای پوسیدگی دندان چه کنیم؟
- راههای جلوگیری از پوسیدگی دندان
- سخن پایانی و سوالات متداول
درباره پوسیدگی دندان‌ها
پوسیدگی دندان‌ها، بیماری‌ای است که از دیرباز تا به امروز به عنوان یکی از مشکلات شایع جهانی شناخته میشود و به طور گسترده‌ای افراد را تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری، که باعث تخریب و آسیب به ساختارهای دندانی میشود، میتواند باعث کاهش کیفیت زندگی، مشکلات غذایی، دردهای شدید و از دست دادن دندان‌ها شود.
علل پوسیدگی دندان‌ها متنوع هستند و شامل عوامل محیطی، سبک زندگی و ژنتیک می‌شوند. از جمله عوامل محیطی میتوان به نوع آب و هوا، نوع غذاها و میزان مصرف شکر اشاره کرد که می‌توانند در رشد و تکثیر باکتری‌ها در دهان و پوسیدگی دندان‌ها تأثیرگذار باشند. سبک زندگی نیز یکی از عوامل مهم در پوسیدگی دندان‌هاست. مراقبت‌های نامناسب از دندان‌ها، عدم رعایت بهداشت دهانی مناسب، استفاده از تنباکو، مصرف الکل و مواد مخدر، و نداشتن فعالیت بدنی منظم می‌توانند نقشی در افزایش احتمال پوسیدگی دندان‌ها داشته باشند.
اما از بین همه عوامل مذکور، ژنتیک نیز نقش بسیار مهمی در احتمال بروز پوسیدگی دندان‌ها دارد. این نقش مرتبط با وراثت ژنتیکی است که از نسل به نسل منتقل میشود. به عبارت دیگر، اگر افرادی در خانواده‌تان مشکلات مرتبط با پوسیدگی دندان‌ها داشته‌اند، احتمالاً شما نیز بیشتر در معرض این بیماری قرار دارید. البته، این موضوع بدان معنا نیست که پوسیدگی دندان‌ها اجتناب‌ناپذیر است و تنها به ژنتیک بستگی دارد. بلکه، با شناخت درست از اثرات ژنتیکی و اقدامات پیشگیری مناسب میتوان به طرز چشم‌گیری از پیشرفت پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
بنابراین، هدف این مقاله، اطلاع‌رسانی در مورد تأثیر ژنتیک بر پوسیدگی دندان‌ها و بیان اهمیت بهداشت دهانی، مراقبت‌های منظم و کاهش عوامل خطرزا است تا شما و خانواده‌تان بتوانید بهترین تصمیم‌ها را برای حفظ سلامت دندان‌ها و بهبود کیفیت زندگی اتخاذ کنید.
انواع پوسیدگی دندان
اگر بخواهیم انواع پوسیدگی دندان را برایتان روشن کنیم به این موارد می‌پردازیم:
- پوسیدگی‌های سطحی یا شکل‌گیری پلاک‌ها: این خرابی با حفره‌هایی شکل می‌گیرد که رشد بسیار آهسته‌ای دارند و میتوان با مراقبت‌های ساده‌ای همچون مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و همین طور تمیز کردن دندان از رشد آنها جلوگیری کرد. این مرحله از پوسیدگی دندان معمولا در اثر مصرف بیش از حد مواد قندی، نشاسته‌ای و همین‌طور، عدم نگهداری و مراقبت صحیح از دندان‌ها شکل می‌گیرد.
- پوسیدگی حفره یا شروع حملات پلاک‌ها: با حفره‌هایی در قسمت بالایی دندان ایجاد میشود که سطح جویدنی آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. غالبا دندان‌های عقبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولا در سال‌های نوجوانی شروع میشود و به سرعت پیشرفت می‌کند. اسیدی که در پلاک‌ها وجود دارند، اولین و جدی‌ترین مرحله بروز پوسیدگی را ایجاد می‌کند.
- پوسیدگی ریشه‌ای یا خرابی ادامه‌دار: این پوسیدگی به‌مرور اتفاق می‌افتد، یعنی به همان اندازه که دندان، پوسیده‌تر شود، باکتری‌ها و اسیدها هم پیشروی می‌کنند و به درونی‌ترین لایه‌های دندان هم آسیب می‌زنند. مغز دندان یا پالپ، متورم میشود و با ایجاد فشار بر عصب، درد دندان و مشکلات جدی‌تری را به وجود می‌آورد. این پوسیدگی دندان بیشتر در افرادی به وجود می‌آید که با افزایش سن، لثه‌هایشان عقب‌تر رفته و مستعد پوسیدگی ریشه خواهند بود. فرورفتگی لثه، ریشه دندان را مستقیما در معرض پلاک‌ها و اسید قرار می‌دهد و درنتیجه، مشکلی به مراتب جدی‌تر از قبل ایجاد می‌کند، تا جایی که گاهی دندانپزشک مجبور به کشیدن دندان میشود.
پوسیدگی دندان نیش
یکی از مهمترین نکاتی که پوسیدگی دندان نیش را نسبت به سایر دندان‌ها مهم‌تر می‌کند، مشخص بودن این دندان در اولین نگاه است. پس بهتر است درمان با دقت و ظرافت بیشتری انجام شود. روند خرابی و پوسیدگی این دندان نیز همچون تمام مراحلی است که تا به اینجا مطرح کردیم.
پوسیدگی دندان عقل
پوسیدگی دندان عقل به مراتب بیشتر از چیزی که فکرش را کنید اهمیت دارد. از آنجایی که دندان‌های عقل در دهان و انتهای فک وجود دارند، پوسیدگی آنها میتواند علاوه بر ایجاد درد، روی گوش نیز تاثیرات منفی بگذارد و بعد از گذشت مدتی نیز با شدت یافتن، عفونت آن به سیستم گوارش و همین‌طور خون انتقال پیدا کند.
اگر دندانتان را به خوبی و با دقت فراوان مسواک نزنید همچنان با احتمال خطر پوسیدگی دندان عقل رو‌به‌رو خواهید بود، چرا که چینش دندان‌ها و به ویژه دندان عقل، دشواری نسبی را در مسواک زدن دندان عقل به وجود می‌آورد.
پوسیدگی دندان جلو
پوسیدگی دندان جلو نیز همچون سایر دندان‌ها اتفاق می‌افتد، اما چون در ظاهر و لبخند شما به وضوح دیده میشود، از حساسیت بیشتری برخوردار است. با انجام چکاپ‌های منظم و نگهداری دقیق و اصولی دندان‌هایتان از پوسیدگی آن جلوگیری کنید. در غیر این صورت، با خرابی دندان‌های جلویی می‌توانید همچون سایر دندان‌ها، پوسیدگی را درمان کنید.
پوسیدگی دندان روکش دار
طبیعتا خود روکش روی دندان دچار پوسیدگی نمی‌شود. با این حال، دندانی که روکش شده همچنان در معرض پوسیدگی خواهد بود. اگر بعد از انجام روکش دندان، همچنان مراقبت از دندان‌ها را جدی نگیرید، دندان زیرین، همچنان در معرض ایجاد حفره و آسیب خواهد بود و درنتیجه، پوسیدگی دندان روکش دار، به وجود خواهد آمد.
پوسیدگی دندان کودکان
موضوع پوسیدگی دندان در کودکان، کمی متفاوت‌تر از این مشکل در بزرگسالان است. علائم وجود این معضل در کودکان، همیشه با درد و سوزش نیست، بلکه با علائم دیگری نیز نمود پیدا می‌کند، از جمله:
- لکه‌های تیره یا سفید روی دندان
- گریه و بی‌قراری کودک
- حساسیت به غذا یا نوشیدنی‌های سرد
- تورم دهان و لثه
- اجتناب از خوردن غذا
- بی‌حالی
فرآیند درمان پوسیدگی دندان در کودکان با بزرگسالان تفاوت زیادی ندارد. معمولا پر کردن دندان‌ها رایج‌ترین روش درمانی هستند و می‌توانند روی دندان‌های دائمی و همین‌طور شیری انجام بگیرند. در طی این درمان، دندانپزشک، پوسیدگی دندان را بر می‌دارد و حفره‌ها را با کامپوزیت سفید و مواد فلزی پر می‌کند.
پوسیدگی ثانویه دندان
پوسیدگی ثانویه، دقیقا همان مرحله حاد و شدید پوسیدگی دندان است که به عصب و ریشه‌های دندان‌ها رسیده و به درمان سریع‌تری نیاز دارد. طبیعی است که با مراقبت‌های لازم میتوان از تبدیل پوسیدگی اولیه به ثانویه جلوگیری کرد.
چه عواملی باعث پوسیدگی دندان ها میشود؟
با جرات میتوان گفت که مهم ترین علت در ایجاد پوسیدگی های دندانی در هر سطحی از آن ارتباط مستقیمی با جنبه سلامت و بهداشت فردی دارد . البته این همه ماجرا نیست و میتواند مسائل وراثتی را نیز در ایجاد این پوسیدگی ها دارای نقش دانست . اما در حالت کلی از مهمترین این عوامل میتوان موارد زیر را نام برد:
- دندان‌های شلوغ
- عدم شستشوی مناسب و صحیح دندان‌ها
- تغذیه‌ی نامناسب
- استفاده‌ی بیش از حد مواد قندی
- بیماری‌ها
- مصرف نوشیدنی‌های اسیدی
- سیگار
- مصرف برخی داروها
- سندرم خشکی دهان
- کاهش بزاق دهان
- باکتری های موجود در دهان
- چگونگی مراقبت از دندان
- ساختار دندان
- پوسیدگی ژنتیکی دندان
کمبود کدام ویتامین باعث پوسیدگی دندان میشود؟
لیستی از ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز دهان و دندان را ارائه می دهیم. همچنین منابع غذایی را که برای تقویت دندان های شما موثرند را معرفی می کنیم.
کلسیم
کلسیم به ساخت استخوان‌ها و دندان‌های قوی کمک می‌کند و مصرف آن در دوران کودکی اهمیت ویژه‌ای دارد. اما، خوب است بدانید که همه افراد برای داشتن دندان‌ها و استخوان‌های سالم در طول زندگی به کلسیم نیاز دارند. زمانی که سطح کلسیم در بدن کم باشد، بدن سعی می کند کلسیم مورد نیاز خود را از دهان و استخوان ها دریافت کند که این امر خطر پوسیدگی و حفره دندان را افزایش می دهد.
مطالعات نشان داده است افرادی که کلسیم کافی در رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند، دو برابر بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به التهاب لثه یا بیماری لثه هستند: در حالی که افرادی که کلسیم کافی مصرف می کنند از سلامت بهتری برخوردارند.
به طور کلی، استخوان ها ممکن است به دلیل کمبود کلسیم آسیب ببینند که می تواند منجر به پوسیدگی دندان شود. علاوه بر لبنیات، سبزیجات سبز، بروکلی، ساردین، بادام، صدف، ماهی قزل آلا و سبزیجات سرشار از کلسیم هستند. اگر رژیم غذایی شما کمبود کلسیم دارد، باید مکمل های کلسیم مصرف کنید.
ویتامین دی
ویتامین D به اندازه کلسیم برای بدن مهم است. بدن برای جذب کلسیم مورد نیاز و افزایش تراکم استخوان به این ویتامین نیاز دارد. کمبود ویتامین دی باعث کمبود کلسیم در بدن و دندان و پوسیدگی، رشد ناکافی دندان و بیماری لثه می شود.
بهترین راه برای دریافت ویتامین D این است که هر روز حداقل ۱۵ دقیقه زیر نور خورشید بمانید. تخم مرغ، ماهی، روغن جگر ماهی و کنسرو ماهی تن سرشار از ویتامین D هستند. برای دریافت ویتامین D می توانید از غذاها و نوشیدنی های غنی شده با ویتامین D مانند شیر، آب پرتقال و غلات استفاده کنید.
فسفر
فسفر نیز مانند ویتامین D برای جذب کامل کلسیم در بدن ضروری است. برای افزایش سطح سلامت استخوان خوشبختانه اکثر لبنیات حاوی فسفر هستند. اما هیچ مکمل فسفری در دسترس نیست. غذاهای دریایی مانند ساردین، میگو، ماهی تن و سالمون منابع عالی فسفر هستند. اگر می خواهید فسفر را از گیاهان دریافت کنید، می توانید از انواع حبوبات، غلات، لوبیا و سبزیجات استفاده کنید، فسفر در گوشت ها و پنیرها نیز وجود دارد.
ویتامین سی
این نوع ویتامین می تواند بافت همبند لثه را تقویت کند و از دندان ها و لثه ها در برابر بیماری محافظت کند. ورم لثه اولین مرحله بیماری است که در آن لثه ها به دلیل التهاب قرمز می شوند که باعث تورم و خونریزی راحت آن ها می شود. مرکبات حاوی ویتامین سی زیادی هستند و می توانید از پرتقال، گریپ فروت، لیمو شیرین و نارنگی استفاده کنید. اما، ویتامین C در سبزیجات برگ سبز، سیب زمینی شیرین، فلفل قرمز، کلم بروکلی و حتی کلم پیچ نیز یافت می شود.
پتاسیم
پتاسیم مانند ویتامین D تراکم مواد معدنی استخوان را بهبود می بخشد و می تواند از ضعیف شدن ساختارهای استخوانی بدن مانند استخوان فک جلوگیری کند. پتاسیم برای لخته شدن خون ضروری است. پتاسیم یک ماده موثر برای حفظ سلامت لثه است. همانطور که می دانید، موز سرشار از پتاسیم است. اما پتاسیم در سبزیجات برگ سبز، ماست و شیر، پنیر، گوجه فرنگی، سیب زمینی، سیب زمینی شیرین، آووکادو، آلو و لوبیا نیز یافت می شود.
ویتامین A
این نوع ویتامین بهترین ویتامین برای بهبود بینایی و شفافیت پوست است. مصرف ویتامین A بهترین راه برای حفظ سلامت غشاهای مرطوب بدن و جریان بزاق در دهان است. ویتامین A از خشکی دهان جلوگیری می کند و با محافظت از سلامت مخاط دهان، دهان را سریع التیام می بخشد. اگر می خواهید دهان و لثه های سالمی داشته باشید، بهتر است از ماهی، زرده تخم مرغ، گوشت قرمز و جگر استفاده کنید. اسفناج، کلم پیچ، کلم و سبزیجات برگ سبز مانند کلم پیچ، کدو حلوایی، سیب زمینی شیرین و طالبی سرشار از ویتامین A هستند، این سبزیجات و میوه ها حاوی مقدار زیادی بتاکاروتن هستند که در بدن به ویتامین A تبدیل می شود.
چرا دندان هایم زود خراب میشود؟
دلایل متعددی برای پوسیدگی دندان وجود دارد اما رایج‌ترین و شایع‌ترین دلیل، رعایت نکردن بهداشت دندان یا حتی دهان است. همچنین پوسیدگی دندان به نوع رژیم غذایی و تعداد دفعات مسواک زدن و کشیدن نخ دندان هم بستگی دارد که همگی این موارد در ماهیت به عدم رعایت بهداشت باز می‌گردد.
گاه افرادی به دندانپزشک مراجعه می‌کنند که ممکن است روزانه و به تعداد سه بار در روز مسواک بزنند؛ اما باز هم دندان‌های پوسیده‌ای داشته باشند. نکته اینجاست که نحوه استفاده از مسواک هم شرط مهمی برای بهداشت دندان است. گاهی یک بار مسواک زدن در روز به شیوه صحیح و در مدت زمان مناسب و طولانی، بهتر از سه بار مسواک زدن در روز به صورت اشتباه است. همچنین در کنار مسواک، استفاده از نخ دندان نباید فراموش شود؛ زیرا نخ دندان مکمل بهداشت دندان با مسواک است. به طور کلی زمانی که یک فرد با حوصله روزانه به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه برای مسواک زدن وقت صرف کند و نخ دندان بکشد، دندان‌هایی سالم و تمیز خواهد داشت.
آیا فاکتوری به نام جنس دندان در میزان شیوع پوسیدگی دندان موثر است؟
خیر جنس دندان همه افراد با هم برابر است. فقط ساختار شیمیایی دندان در افراد، مختلف است.
با کمی دقت در بیمارانی که به دندانپزشک مراجعه می‌کنند این پیش‌بینی که چون مادر یا پدرم دندان‌هایی مانند من داشتند و یا چون آب مسافرت به آن تماس داشته، باعث پوسیدگی شده است در حالی که همانگونه که گفته شد جنس دندان تمام افراد به طور کلی یکی است و نمی‌توان ارث را موثر دانست. البته در علم پزشکی گزینه‌ای مانند ارث روی دندان تاثیر می‌گذارد اما درصد تاثیرگذاری آن بسیار محدود و پایین بوده و دلیل رایج آن به عدم رعایت بهداشت مربوط میشود. عده‌ای از افراد جامعه پوسیدگی دندان‌هایشان را ناشی از بد بودن جنس آنها می‌دانند. این گروه معتقدند که دندان‌هایشان گچی است و نظافت آنها را بیهوده می‌دانند. بررسی دندان‌های این افراد نشان می‌دهد که جنس دندانشان تفاوت چندانی با سایر افراد ندارد و در واقع علت خرابی دندان‌های این گروه عدم آگاهی و یا رعایت نکردن نکات بهداشتی، تغذیه‌ای و درمانی است.
از سوی دیگر تحقیقات دانشمندان نشان داده است که کمی یا زیادی مواد معدنی دندان در شروع پوسیدگی آنها تأثیر چندانی ندارد. همچنین این دو عامل در پوسیده شدن دندان‌ها، آن گونه که این گروه می‌پندارند نقش تعیین کننده‌ای ندارند.
تشخیص پوسیدگی دندان در خانه چگونه است؟
همانگونه که در بالا نیز اشاره کردیم ، پوسیدگی دندان‌ها میتواند ارتباطی با ژنتیک داشته باشد ، اما اینکه چه این پوسیدگی مربوط به ژنتیک باشد و یا هر علت دیگری لازم است بدانید که علایم و نشانه هایی هستند که میتوان با دیدن آنها فوراً باید به پزشک متخصص مراجعه کرد و آن را درمان کرد.
ساده ترین راه برای تشخیص هر نوع پوسیدگی دندان را میتوان در تغییر رنگ دندان ها جست و جو کرد . پوسیدگی دندان با تغییر رنگ دندان یعنی تبدیل رنگ دندان به قهوه‌ای و زرد شروع میشود. علاوه بر این موارد زمانی که دندان‌ها شروع به پوسیدگی می‌کنند ما دچار علائم زیر می‌شویم:
- حساسیت دندان
- درد هنگام غذا خوردن
- بوی بد دهان
- گیر کردن مواد غذایی در بین دندان‌ها
- و…
برای پوسیدگی دندان چه کنیم؟
بعد از انجام فرآیند تشخیص خرابی دندان توسط دندانپزشک، روند درمانی آغاز میشود که بسته به شدت آن و همین‌طور وضعیت بیمار به شیوه‌های متفاوتی انجام می‌گیرد.
- درمان فلوراید: اگر حفره‌های ناشی از پوسیدگی به تازگی شروع شده باشد، فلورایددرمانی به ترمیم مینای دندان کمک می‌کند و گاهی نیز، حفره‌های ابتدایی را بهبود می‌بخشد. درمان‌های فلورایدی می‌توانند مایع، ژل، فوم یا لاک روی دندان باشند.
- پر کردن دندان: گزینه اصلی درمان پوسیدگی و خرابی دندان‌ها است و معمولا در شرایطی کاربرد دارد که پوسیدگی از حالت اولیه شدت گرفته باشد. رزین‌های کامپوزیت، چینی، آمالگام دندان یا ترکیبی از چند ماده مواردی هستند که دندان با آنها ترمیم می‌شوند.
- روکش و تاج: برای پوسیدگی‌هایی که شدید هستند، به عصب دندان رسیده و به ضعف دندان منجر شده‌اند، معمولا از روکش‌های دندانی استفاده میشود که به‌صورت سفارشی برای دندان بیمار قالب گرفته می‌شوند و جایگزین دندان می‌گردند.
- کانال ریشه: زمانی‌که پوسیدگی به لایه‌های عمیق و پالپ دندان برسد، معمولا دندانپزشک، کانال‌های ریشه را تجویز می‌کند. این روش درمانی برای ترمیم و نجات دندان‌های بسیار آسیب‌دیده یا عفونی استفاده میشود، به گونه‌ای که پالپ دندان برداشته میشود.
- کشیدن دندان: برخی از دندان‌ها به‌قدری دچار پوسیدگی می‌شوند که دیگر قابل ترمیم نیستند و باید کشیده شوند. برای جایگزینی نیز می‌توانید از بریج یا ایمپلنت دندان استفاده کنید.
درمان پوسیدگی دندان در طب سنتی
هرچه دندان مستحکم‌تر باشد، احتمال پوسیده شدن آن کاهش می‌یابد. به همین دلیل می‌توانید با برخی روش‌های موجود در طب سنتی، پوسیدگی دندان خود را درمان کنید. برای مثال می‌توانید از آلوئه‌ورا، زردچوبه، موم عسل، سیر و همین‌طور برگ کاری استفاده کنید.
گفته میشود عصاره اکالیپتوس به همراه سیر، زنجبیل، عسل و همین‌طور پیاز خاصیت ضدپوسیدگی دارند و می‌توانند پوسیدگی‌های اولیه دندان‌ها را بهبود بخشیند. علاوه بر این می‌توانید از این روش‌ها هم استفاده کنید:
- در طی هفته ۲ تا ۳ بار ترکیب عسل و مقدار کمی سرکه را روی دندانتان بمالید. تا جرم دندان‌ها کمتر شود و استحکام آن افزایش پیدا کند.
- پوست تازه گردو را روی دندان‌هایتان ماساژ دهید. خاصیت ضدمیکروبی پوست گردو، میزان اسیدیته دندان‌ها را تنظیم می‌کند.
درمان خانگی پوسیدگی دندان درد
برای جلوگیری از خرابی دندان و درمان پوسیدگی‌های اولیه باید از مصرف مواد غذایی بسیار شیرین اجتناب کنید. پسته، فندق و سایر مواد غذایی سفت را بدون پوست و نرم تهیه کنید تا دندان‌هایتان در اثر باز کردن آنها دچار شکستگی نشود. همچنین از مصرف مواد غذایی که موجب اسیدی شدن معده‌تان می‌شوند جلوگیری کنید.
راههای جلوگیری از پوسیدگی دندان
همواره جلوگیری از پوسیده شدن دندان بسیار بهتر و آسان تر از درمان پوسیدگی دندان می باشد. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان روش های مختلفی وجود دارد، که توسط آنها احتمال خراب شدن دندان ها به طرز قابل توجهی کاهش می یابند. مهمترین آنها عبارتند از:
۱- مسواک زدن و استفاده از نخ دندان
بهترین روش جلوگیری پوسیدگی دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان می باشد. همچنین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور منظم در جلوگیری از تجمع باکتری ها و در نتیجه پوسیدگی دندان بسیار مؤثر هستند. در نظر داشته باشید که هم نوع مناسب و هم نحوه صحیح استفاده از مسواک در جلوگیری از پوسیدگی دندان مهم هستند. شما ابتدا باید با مشورت با دندانپزشک نوع مناسب مسواک را انتخاب کنید.
ولی به این نکته هم توجه داشته باشید که حتی بهترین مسواک ها نیز طول عمر محدودی دارند و باید در فواصل زمانی مشخص و ترجیحا هر سه ماه آن را عوض کنید. مسواکی که دندانه خود را از دست می دهد دندان ها را پاک نمی کند و حتی ممکن است به لثه آسیب بزند. البته حتی با استفاده از مسواک مناسب اگر مسواک زدن را بطرز صحیح انجام ندهید؛ باز ممکن است نتیجه مطلوب عاید شما نشود. گاهی یک بار مسواک زدن در طول روز اما به شیوه صحیح و اصولی می تواند بسیار موثرتر از سه بار مسواک زدن به صورت اشتباه باشد.
همچنین شما در کنار مسواک زدن باید از نخ دندان نیز استفاده نمایید. نخ دندان می تواند کار مسواک را تکمیل کرده و بهداشت دهان و دندان شما را تضمین کند. اگر یک فرد با حوصله در روز ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان برای مسواک زدن به شیوه صحیح و اصولی صرف کند و از نخ دندان نیز استفاده کند؛ می تواند احتمال پوسیدگی دندان ها را به میزان زیادی کاهش داده و دندان هایی سالم و تمیز و بدون پوسیدگی داشته باشد.
۲- استفاده از فلوراید و دهانشویه ضد باکتری
فلوراید در تقویت مینای دندان مؤثر است. این روش با استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید و دهان شویه ها صورت می گیرد. حتی در هنگامی که حفره دندان کوچک و سطحی است و عمق زیادی ندارد؛ می تواند مینای دندان را ترمیم کند. دهانشویه های ضد باکتری می توانند در از بین بردن باکتری های مضر و در نتیجه جلوگیری از پوسیدگی دندان بسیار مؤثر باشند. ولی در این مورد، بهتر است با یک دندانپزشک در مورد استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال که برای برطرف کردن باکتری های مضر و پیشگیری از پوسیدگی و خرابی دندان استفاده می شود، مشورت کنید.
۳- استفاده از شیارپوش دندان (فیشور سیلانت)
فیشور سیلانت های دندانی یک لایه محافظ و همرنگ با دندان هستند که برای کاهش پوسیدگی دندان روی دندان های آسیاب (مولر) قرار داده میشود. سیلانت یا شیار پوش یک پوشش نازک است که شیارهای سطح دندان را می پوشاند و به این ترتیب محلهایی را که مواد غذایی و باکتری ها تمایل به تجمع در آن دارند، از بین می برد. فیشور سیلانت توسط دندانپزشک سریع و بدون درد قابل اجرا است. استفاده از سیلانت می تواند یک روش مناسب برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها باشد، ولی جایگزین مناسبی برای مسواک زدن، نخ دندان و رژیم غذایی سالم نیست.
۴- معاینات منظم دندانپزشکی
اولین قدم برای کنترل سلامت دهان و دندان این است که بدانید میزان پوسیدگی چقدر است. بهترین راه برای جلوگیری از خرابی و پوسیدگی دندان ها معاینه از طریق دندانپزشک است. با معاینات منظم و بحث و گفتگو با دندانپزشک خود، می دانید که در چه شرایطی هستید و کدام روش درمانی ممکن است، مورد نیاز باشد. هنگامی که از میزان پوسیدگی دندان خود آگاه شدید، می توانید رویکرد خاص و مؤثرتری را در جهت بهبود سلامت دهان و دندان خود در پیش بگیرید.
هرچه میزان پوسیدگی و خرابی دندان کمتر باشد، به طور حتم به ویزیت کمتری نیاز خواهید داشت. در هنگام معاینات منظم دندانپزشکی، میزان خطر پوسیدگی دندان خود را به کمک دندانپزشک معالج بیابید و در مورد آن مشورت کنید.
۵- رعایت رژیم و عادتهای غذایی مناسب
داشتن یک رژیم غذایی مناسب دندان در همه جنبه های سلامت، از جمله بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است. غذاهایی مانند چیپس یا شیرینی ها که تمایل به گیر کردن مدت طولانی در بین دندان های شما دارند، باعث بالا رفتن شانس ابتلای به پوسیدگی دندان می شوند البته، غذاهای خوراکی فرآوری شده یا مواد غذایی شیرین نیز گزینه خوبی برای مصرف نیستند. در عوض، سبزیجات تازه و میوه ها را انتخاب کنید، زیرا آنها باعث افزایش جریان بزاق و جمع شدن دوباره مواد معدنی در مینای دندان می شوند.
بطور کلی تغذیه مناسب و مواد غذایی مفید می تواند باعث بهبود وضعیت سلامت بدن و از جمله سلامت دندان ها شود. در کنار مواد غذایی یا رژیم غذایی برخی عادتهای تغذیه ای نامناسب نیز می توانند احتمال پوسیدگی یا حتی شکستگی دندان ها را افزایش دهند. از جمله این عادات نامطلوب می توان به شکستن مواد سخت با دندان یا استفاده متناوب و پشت سر هم از مواد داغ و خیلی سرد اشاره کرد.
۶- جرم گیری دندان ها
برطرف کردن پلاک و جرم های دندانی که محل مناسبی برای رشد باکتری ها هستند احتمال بروز پوسیدگی دندان را به میزان بسیار زیادی کاهش می دهد. در نتیجه تمیز کردن حرفه ای دندان ها یا جرم گیری دندان باید حداقل سالی دو بار توسط متخصص انجام شود.
۷- ترک سیگار و دخانیات
مضرات مصرف دخانیات برای افراد کاملاً شناخته شده است. با این حال، بسیاری از مردم آسیبی که سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو به دهان، لثه و دندان ها وارد می کند، را نمی دانند. این عادت ناسالم همچنین می تواند منجر به ریزش دندان و حتی سرطان دهان شود. ترک سیگار یکی از راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان است. بنابراین اگر نگران پوسیدگی دندان خود هستید، حتما از کشیدن سیگار و دخانیات خودداری کنید. برای افرای که هنوز به استعمال دخانیات ادامه می دهند؛ یا کسانی که در دوره ترک سیگار و دخانیات هستند؛ توصیه می شود که حتما هر ۳ ماه برای جرم گیری دندان اقدام کنند.
سخن پایانی
شما در این مقاله با تاثیر ژنتیک بر پوسیدگی دندان‌ها آشنا شدید. همچنین از راههای جلوگیری و درمان پوسیدگی دندان آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
از همان کودکی نسبت به تمیز نگهداشتن دندان های کودک کوشا باشید. اگر لکه یا تغییر رنگی بر روی دندان های شیری کودک خود مشاهده کردید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید. تا زمانی که کودک توانایی مسواک زدن ندارد می توانید از مسواک انگشتی کمک بگیرید و دندان های او را مسواک بزنید. در سنین بالاتر می توانید با مسواک های عروسکی و موزیکال کودک را به مسواک زدن منظم تشویق کنید. با بازی و مهربانی روش صحیح مسواک زدن را به کودک خود بیاموزید.
اگر پوسیدگی، عمیق نباشد و حمله اسیدهای ناشی از باکتری‌ها به عمق دندان‌ها صورت نگرفته باشد، آسیبی هم به ریشه و عصب دندان وارد نخواهد شد، اما اگر پوسیدگی عمیق‌تر شود و عصب را نیز تحت تاثیر قرار دهد، به عصب‌کشی نیاز خواهد داشت.
