آشنایی با ساختار و آناتومی دندان (عصب، ریشه، تعداد، شکل دندان) + بررسی مراحل رشد دندان

اولین عضو دستگاه گوارش بدن دهان است که از لب‌ها شروع می‌شود و به حلق متهی می‌گردد. آب و مواد غذایی برای گوارش اول وارد این عضو از بدن می‌شود و چهار عمل اصلی این بخش شامل جویدن و کمک به هضم غذا، حس چشایی، تکلم و تنفس می‌باشد. آناتومی دندان و دهان شامل حفره دهان، دندان‌ها، زبان، بزاق و غدد بزاقی، لثه، لب‌ها و سقف دهان است. در حفره دهانی فک بالا ثابت بوده ولی فک پایین متحرک بوده و عمل باز و بسته شدن دهان را به عهده دارد. در داخل استخوان‌های هر فک حفراتی وجود دارد که ریشه دندان‌ ها درون آن قرار می‌گیرد. اولین قدم در راه گوارش غذا خرد کردن و جویدن موااد غذایی است که توسط دندان‌ها انجام می‌شود.

اجزای تشکیل دهنده دندان‌ها یکی از منحصر به فردترین و پیچیده ترین ساختارهای آناتومیکی و بافتی بدن است. ترکیب بافتی دندان فقط در داخل حفره دهان یافت شده و به ساختارهای دندانی محدود می‌شود. دندان‌ها بر اساس عملکرد دسته بندی می‌شوند و دسته بندی ساختاری در دندان نداریم. آنها در استخوان آلوئول فوقانی و تحتانی به ترتیب در فک بالا و فک پایین قرار دارند. دندان‌ها به گاز گرفتن، جویدن، هضم غذا و تلفظ کلمات کمک می‌کنند. هر دندان از قسمت‌های مختلفی با خواص و عملکرد منحصر به فرد تشکیل شده است. در این مقاله با انواع دندان‌هایی که لبخند شما را تشکیل می‌دهند و اجزای تشکیل دهنده دندان‌ها آشنا می‌شویم. تا انتها همراه ما باشید.

---

فهرست مطالب

• درباره ساختار و آناتومی دهان و دندان
• آناتومی دندان شامل چیست؟
• تعداد دندان های انسان چقدر است؟
• اجزای تشکیل دهنده دندان
• آیا تعداد دندان انسان به تدریج رو به کاهش است؟
• در آناتومی دندان ها برای هر نوع دندان چند ریشه وجود دارد؟
• مراحل رشد دندان چگونه است؟
• معرفی انواع دندان و عملکرد آنها
• طبقه‌بندی دندان‌ها در اناتومی دندان چگونه است؟
• مشکلات دندان‌ها چیست؟
• راه‌های مراقبت از دهان و دندان
• نگاهی به آناتومی فک و دندان انسان در طول زمان
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

درباره ساختار و آناتومی دهان و دندان

برای حفظ سلامت دهان و دندان، آگاهی از آناتومی و ساختار اجزای دندان و دهان بسیار مهم است. با درک رشد طبیعی دهان و یادگیری تشخیص شرایط غیرطبیعی، می‌توانید بهداشت دهان و دندان را به خوبی حفظ کرده و علائم هشدار دهنده اولیه مشکلات یا بیماری را تشخیص دهید. مداخله زودهنگام می‌تواند تفاوت بزرگی در اصلاح مسائل بهداشتی قبل از تبدیل شدن به یک مشکل بزرگ ایجاد کند.

شکل گیری آناتومی دهان در مراحل اولیه رشد جنین صورت می‌گیرد. دهان نه تنها در گفتار و برای خوردن غذا مهم است، بلکه نقش مهمی در سیستم گوارش دارد. آناتومی طبیعی دهان شامل حفره دهان است که از کام سخت و نرم تشکیل شده است. مخاط یا بافت‌های پوشاننده بخش‌های فوقانی و تحتانی دهان و همچنین بافت‌های پوشاننده گونه‌های داخلی، لثه، زبان، لوزه‌ها و منافذ غدد بزاقی همگی ساختار دهان را تشکیل می‌دهند. نوارهای کوچک بافتی که از بالا و کناره‌های حفره دهان به سمت داخل گونه و هر دو بافت لب بالا و پایین کشیده می‌شوند فرنوم نامیده می‌شوند. در مورد خود دندان‌ها، آنها از لایه‌هایی تشکیل شده اند: بیرونی ترین لایه مینای دندان است و به دنبال آن عاج و پالپ قرار دارند. در داخل پالپ اعصاب و رگ‌های خونی قرار دارند که به سمت ریشه منتهی می‌شوند.

شکل گیری دهان و اجزای دندان در ۶ الی ۸ هفته اول رشد جنین اتفاق می‌افتد و می‌تواند تحت تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی باشد. در آناتومی دندان، رشد طبیعی دندان در طی چند سال اتفاق می‌افتد: زمانی که نوزاد متولد می‌شود، دندان‌های اصلی او از قبل در استخوان فک وجود دارد، اما با وجود این که دندان‌های دائمی قبل از تولد شروع به رشد می‌کنند، معمولاً شروع به رویش نمی‌کنند (تا حدود سن ۶ سالگی). نظارت بر رشد اولیه دندان و حفظ بهداشت خوب دهان و دندان در تمام مراحل زندگی برای سلامت دهان و دندان بسیار مهم است. شما می‌توانید با رعایت بهداشت دهان و دندان، دندان‌های خود را تا آخر عمر حفظ نمایید.

کاری که دهان و دندان انجام می‌دهند:

هضم غذا و اصلاح صدا ممکن است اولین چیزهایی نباشند که با توجه به کارهایی که دهان و دندان شما انجام می‌دهند به ذهنتان خطور می‌کند. اما بخش‌هایی از دهان به این عملکردها کمک می‌کند. در حالی که غدد بزاقی بخشی از حفره دهان نیستند، آنها با دندان و زبان کار می‌کنند تا بزاق را با غذا برای هضم مخلوط کنند. و زبان ما را قادر می‌سازد تا صداهای حروف مختلفی را بسته به نحوه تعامل آن با لب‌ها، دندان‌ها و کام ایجاد کنیم و به ما امکان می‌دهد از طریق صحبت کردن با هم ارتباط برقرار کنیم.

آناتومی دندان شامل چیست؟

دندان بخش کوچکی از آناتومی بدن را تشکیل می‌دهد ولی با این حال از بخش‌های متعددی تشکیل شده که همه آنها در کنار هم نقش موثری در غذا خوردن و صحبت کردن ایفا می‌کنند. به طور کلی آناتومی دندان از سه جزء آب، مواد ارگانیک و مواد غیر ارگانیک تشکیل شده است. به غیر از نقش مهم انواع دندان‌ها در جویدن مواد غذایی، دندان‌ها نقش با اهمیت در صحبت کردن فرد دارند. اجزای دندان شامل عاج، پالپ و سایر بافت‌ها همچون رگ‌های خونی و اعصاب موجود در بخش استخوانی فک هستند. در ناحیه بالای خط لثه، بخش خارجی دندان با یک پوشش سخت به نام مینای دندان پوشیده شده است. اطلاع از آناتومی دندان می‌تواند به شما در حفظ هر چه بهتر بهداشت دهان و دندان کمک کند.

بطور عادی، هر انسان ۳۲ دندان دائمی‌دارد که ۱۶ عدد آنها بر روی فک بالا و ۱۶ عدد بر روی فک پایین قرار دارند. به هر حال، گاهی اوقات به خاطر شرایط ژنتیک، نقص مادرزادی یا مشکلات مربوط به رویش دندان‌ها، ممکن است. انواع دندان‌های قرار گرفته بر روی فک‌های بالا و پایین در دهان را می‌توان بر اساس موقعیت و عملکرد به چهار گروه اصلی تفکیک کرد.

به طور کلی تعداد دندان انسان بالغ در هر نیمه فک دو دندان پیشین، یک دندان نیش با نوک تیز، دو دندان آسیای کوچک و سه دندان آسیای بزرگ وجود دارد. آخرین دندان آسیای بزرگ دندان عقل نامیده می‌شود. دندان عقل که به آن آسیای سوم نیز گفته می‌شود، آخرین دندان در هر قوس فکی است که بین ۱۷ تا ۲۱ سالگی می‌روید.

تعداد دندان های انسان چقدر است؟

بطور عادی، هر انسان ۳۲ دندان دائمی‌دارد که ۱۶ عدد آنها بر روی فک بالا و ۱۶ عدد بر روی فک پایین قرار دارند. به هر حال، گاهی اوقات به خاطر شرایط ژنتیک، نقص مادرزادی یا مشکلات مربوط به رویش دندان‌ها، ممکن است تعداد دندان انسان بیشتر یا کمتر از این مقدار باشند.

انواع دندان‌های قرار گرفته بر روی فک‌های بالا و پایین در دهان را می‌توان بر اساس موقعیت و عملکرد به چهار گروه اصلی تفکیک کرد.

اجزای دندان:

دندان از سه جزء مختلف به شرح زیر تشکیل شده است.

• آب
• مواد ارگانیک
• مواد غیر ارگانیک

اجزای تشکیل دهنده دندان

اجزای دندان از قسمت‌های زیر تشکیل شده است:

۱) تاج، ریشه و گردن:

با مطالعه آناتومی دندان ها متوجه خواهیم شد دندان ها دارای دو بخش اصلی تاج و ریشه است. تاج دندان قسمت بالایی دندان است که در بالای لثه به راحتی قابل مشاهده است.  این قسمت از دندان با مینای دندان پوشیده شده است که از عاج زیرین محافظت می کند.

ریشه دندان از زیر خط لثه، به استخوان‌های فک بالا یا پایین متصل میشود و دندان را در دهان نگه می‌دارد. انواع مختلف دندان ها دارای تعداد ریشه متفاوتی هستند.  همانطور که گفته شد به طور معمول دندان های پیشین، دندان نیش و پرمولر یک ریشه دارند در حالی که دندان های آسیاب دارای دو یا سه ریشه هستند.

۲) مینا:

تاج هر دندان با مینای دندان پوشیده شده است که از عاج زیرین محافظت می کند. مینا سخت ترین ماده در بدن انسان است، حتی سخت تر از استخوان. زیرا این ماده معدنی از فسفات کلسیم کریستالی ساخته شده است. و به اندازه یک کریستال سخت میباشد.

 در آناتومی دندان ها مینای دندان تنها بافتی از دندان است که هیچ سلول زنده ای ندارد. از آنجا که این بافت زنده نیست، نمی تواند در صورت پوسیدگی یا فرسایش مینای دندان، خود را ترمیم کند.

۳) لثه:

لثه بافت نرم صورتی  رنگ است. از استخوان فک و ریشه دندان ها محافظت می کند و گردن هر دندان را می پوشاند.

۴) عاج:

عاج جزء اصلی هر دندان را تشکیل می دهد و تقریباً در تمام طول دندان کشیده شده است. عاج یک بافت زنده است، نرم تر از مینای دندان است و ساختاری شبیه به استخوان دارد . برخلاف ماهیت شکننده بودن مینا، عاج خاصیت ارتجاعی و تراکم پذیری دارد. بسیار حساس است و توسط مینای دندان در قسمت تاج روی ریشه محافظت می شود.

۵) اتاقک پالپ(pulp chamber):

محفظه مغز دندان در داخلی ترین قسمت دندان است که در زیر عاج قرار دارد و از تاج تا نوک ریشه امتداد دارد. این محفظه از مغز دندان که از بافت نرم تشکیل شده است، محافظت میکند.  همچنین این محفظه حاوی رگ های خونی برای تامین خون و مواد مغذی به دندان برای زنده نگه داشتن آن و اعصابی است که دندان را قادر می سازد دما را حس کند. در ضمن  دارای رگ‌های لنفاوی کوچکی است که گلبول‌های سفید خون را به دندان منتقل می‌کنند تا در مبارزه با باکتری‌ها  و مواد خارجی عفونت زا به بدن کمک کنند. (متخصص کامپوزیت دندان)

۶) سمنتوم:

سمنتوم لایه ای از یک بافت سختی است که ریشه دندان را می پوشاند. این لایه تقریباً به سختی استخوان است اما بسیار نرم تر از مینای دندان است. بافت های همبندی در این بخش وجود دارند که برای متصل کردن ریشه های دندان به لثه و استخوان فک، به رباط پریودنتال متصل می شوند.

۷)کانال ریشه:

کانال ریشه (که به آن کانال پالپ نیز گفته می شود) فضای باز داخل ریشه است که در آن پالپ از اتاقک پالپ خارج می شود. رگ های خونی و اعصاب از بافت بیرونی اطراف از طریق کانال ریشه وارد پالپ می شوند.

۸)رباط پریودنتال:

رباط پریودنتال دسته هایی از الیاف بافت همبند هستند. یک انتهای هر دسته به سمنتومی که ریشه دندان را می پوشاند متصل می شود و انتهای دیگر این الیاف، ریشه دندان را به استخوان فک (آلوئولار) متصل می‌کند و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند و به دندان اجازه می‌دهد در برابر گاز گرفتن و جویدن مقاومت کند.

۹) کانال های فرعی:

کانال های کوچکی وجود دارند که از کانال ریشه اصلی به وسیله عاج به رباطی به نام پریودنتال متصل میشوند که این کانال ها به کانال های فرعی معروف هستند. این کانال ها با توجه به آناتومی دندان ها معمولاً در نزدیکی انتهای ریشه دندان یافت می شوند و رگ های خونی و اعصاب پالپ را نیز تامین می کنند.

۱۰) سوراخ آپیکال:

 در آناتومی دندان ها سوراخی ریز در نوک هر ریشه دندان وجود دارد که  به نام سوراخ آپیکال شناخته میشود. این سوراخ، مجرایی است که رگ‌های خونی و اعصاب بافت بیرونی اطراف از آن عبور می‌کنند تا وارد دندان شوند.

۱۱) استخوان آلوئول:

استخوان آلوئول همان استخوان فک است که ریشه دندان را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. این استخوان شامل حفره‌های دندانی است که ریشه‌های دندان در آن فرو رفته است.

آیا تعداد دندان انسان به تدریج رو به کاهش است؟

بله، محققان و دندان پزشکان بر این باورند که تعداد دندان انسان و شکل آن ها همچنان در حال تغییر و تحول است و ممکن است در قرن های آینده تغییرات زیادی داشته باشد. از مهم ترین این تغییرات پیش بینی شده، کاهش تعداد دندان ها در انسان ها می باشد.

در آناتومی دندان ها برای هر نوع دندان چند ریشه وجود دارد؟

تعداد ریشه ها با توجه به نوع دندان متفاوت است. به طور معمول دندان های پیشین، دندان نیش و آسیاب کوچک یک ریشه دارند در حالی که دندان های آسیاب بزرگ دارای دو یا سه ریشه هستند. (قیمت ارتودنسی)

مراحل رشد دندان چگونه است؟

انواع دندان‌ها به دو دسته کلی طبقه‌بندی می‌شوند:

۱- دندان‌های شیری (اولیه)

اولین مجموعه دندان‌ها در دهان از دندان‌های شیری یا اولیه تشکیل می‌شوند که فرآیند رشد آن‌ها از حدود ۱۴ ماهگی در داخل رحم قبل از تولد شروع شده و این فرآیند با رسیدن به سن ۳ سالگی پس از تولد کامل می‌شود. در این حالت در صورت عدم وجود مشکلات ژنتیکی، بیماری دندان، یا آسیب‌دیدگی، اولین دندان‌های شیری در دهان در حدود سن شش ماهگی در دهان کودک مشاهده شده و آخرین دندان‌های شیری با رسیدن کودک به سن ۲۴ تا ۳۲ ماهگی ظاهر خواهند شد.

ترتیب افتادن دندان شیری به گونه ای است تا زمان رسیدن کودک به حدود سن ۶ سالگی در دهان وی باقی مانده و در طول این مدت می‌توانند در صورت مراقبت نامناسب دچار پوسیدگی یا آسیب‌دیدگی شود. در این زمان اولین دندان‌های دائمی در دهان کودک رشد خود را آغاز می‌کنند. به این ترتیب فرآیند رشد دندان‌های دائمی در طول دوره‌ای به نام دوره ترکیبی یا دوره انتقال آغاز می‌شود که در طول این دوره هر دوی دندان‌های شیری و دندان‌های دائمی در دهان کودک وجود دارند.

ویژگی‌های مربوط به دندان‌های شیری به شرح زیر هستند:

• دندان‌های شیری از ۲۰ دندان تشکیل شده‌اند.
• فرآیند رشد دندان‌های شیری از سه ماه اول دوره بارداری آغاز می‌شود.
• رشد این دندان‌ها در دهان با رسیدن کودک به سن ۶ ماهگی آغاز می‌شود.
• فرآیند رشد دندان‌های شیری با رسیدن کودک به سن ۳ سالگی کامل می‌شود.

۲- دندان‌های دائمی (ثانویه)

دوره انتقال از دندان‌های شیری به دندان‌های دائمی با رشد اولین دندان‌های آسیاب، ترتیب افتادن دندان شیری، و رشد دندان‌های قدامی دائمی آغاز می‌شود. دوره ترکیبی رشد دندان‌ها معمولاً یک زمان دشوار برای کودک است، زیرا در این زمان کودک عادت‌های خاص داشته، برخی از دندان‌های وی در دهان وجود ندارند، دندان‌ها ظاهر و رنگ‌های متفاوت دارند، و ممکن است کودک با ازدحام دندان‌ها یا موقعیت نامناسب آنها در دهان مواجه شود. (عوارض کامپوزیت دندان)

دوره انتقال از سن ۶ تا ۱۲ سالگی طول کشیده و هنگامی کامل می‌شود که تمام دندان‌های شیری یا اولیه از بین رفته و با دندان‌های دائمی جایگزین شوند. با رسیدن به سن ۱۴ تا ۱۵ سالگی، دندان‌های نیش دائمی، دندان‌های آسیابی کوچک، و نیز دندان‌های آسیابی بزرگ (و ریشه‌های آنها در دهان) کامل می‌شوند و فقط سومین دندان آسیابی بزرگ در این زمان رشد نکرده که رشد آن با رسیدن سن به ۱۸ تا ۲۵ سالگی کامل خواهد شد.

ویژگی‌های دندان‌های دائمی به شرح زیر است:

• تعداد دندان‌های دائمی در اکثر موارد ۳۲ عدد است.
• رشد این دندان‌ها با رسیدن کودک به حدود سن ۶ سالگی آغاز می‌شود.
• فرآیند رشد اکثر دندان‌های دائمی در سن ۱۲ سالگی کامل می‌گردد.
• سومین دندان آسیابی بزرگ (دندان عقل)دندان‌های عقل یک استثنا در بین دندان‌های آسیابی هستند و اغلب رشد این دندان‌ها در دهان در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ سالگی آغاز می‌شود.

معرفی انواع دندان و عملکرد آنها

• دندان‌های پیشین (ثنایا): در آناتومی فک و دندان به چهار دندان میانی فک بالا و پایین ثنایا گفته می‌شود که غذا را با استفاده از آنها نگه می‌داریم، تکه تکه می‌کنیم و می‌بریم. سطح مقطع جونده دندان ثنایا عرض زیادی دارد و باریک است و می‌توان گفت لبه تیزی دارند.
• دندان نیش: دندان نیش دندانی نوک تیز است که در هر یک از دو طرف دندان‌های ثنایا وجود دارد و از آنها برای نگه داشتن و بریدن غذا استفاده می‌کنیم.
• آسیای کوچک: برآمدگی‌های مخروطی شکلی روی دندان‌های آسیا و آسیای کوچک وجود دارد که آنها را برای خرد و له کردن ذرات غذا مناسب می‌سازد. هر دندان آسیای کوچک معمولاً دو کاسپ دارد و برای نگه داشتن و له کردن غذا به کار برده می‌شود.
• آسیا:  در آناتومی فک و دندان به دندان‌های صافی که در عقب دهان قرار دارند، آسیا گفته می‌شود. هر دندان آسیا معمولاً ۴ یا ۵ کاسپ دارد و از آن فقط برای له کردن و ساییدن غذا استفاده می‌شود.
• دندان عقل: دندان عقل یا آسیای سوم از سن ۱۸ سالگی به بعد درمی‌آید و غالباً کشیده می‌شود. تعداد ریشه‌های هر دندان متفاوت است. دندان‌های ثنایا، نیش و آسیاب کوچک یک ریشه اما دندان آسیا دو یا سه ریشه دارد.

طبقه‌بندی دندان‌ها در اناتومی دندان چگونه است؟

• دندان‌های قدامی (مرکزی و طرفی): عملکرد این دندان‌ها در ارتباط با قطع کردن و شکاف دادن مواد غذایی وارد شده به دهان است.
• دندان‌های نیش (کاسپید): این دندان‌ها از طولانی‌ترین ریشه در بین همه دندان‌ها برخوردار بوده و در ناحیه مرکزی قوس دندان‌ها قرار دارند.
• دندان‌های آسیابی کوچک (بیکاسپید): عملکرد این دندان‌ها مشابه دندان‌های نیش بوده و برای پاره کردن مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این دندان‌های آسیابی کوچک نقش خرد کردن مواد غذایی را نیز مشابه دندان‌های آسیاب بر عهده دارند.
• دندان‌های آسیابی بزرگ: موقعیت دندان‌های آسیابی بزرگ نزدیک مفصل گیجگاهی (TMJ) است که نقش نقطه اتکا را برای عملکرد فک بر عهده دارد.

مشکلات دندان‌ها چیست؟

با رعایت مداوم بهداشت دهان و دندان و انجام معاینات منظم دندان می‌توان از بسیاری از مشکلات و اختلالات رایج دندان جلوگیری کرد. دندان عقل دندان‌هایی هستند که بیشترین احتمال ایجاد مشکل در نهفتگی یا عفونت را دارند. مال اکلوژن، مانند تراکم بیش از حد دندان‌ها، اختلال دیگری است که نیاز به مداخله حرفه ای دارد. دندان‌های حساس نیز گاهی آزاردهنده بوده و درمان به علت آن بستگی دارد. حتی یک عادت بد مانند دندان قروچه که یک مشکل جزئی به نظر می‌رسد، می‌تواند یک مشکل واقعی باشد، به عنوان مثال باعث سایش مداوم دندان‌ها شده که می‌تواند منجر به از بین رفتن سطح دندان، درد فک و حتی شکستگی یا شکستن دندان‌ها شود. (دندان درد کودک یک ساله)

به طور کلی مشکلات دندانی که ممکن است در طول عمر خود با آن‌ها مواجه شود به صورت زیر بیان می‌شود:

• کرم‌خوردگی: باکتری‌های موجود در دهان در صورتی که با مسواک زدن و قرار گرفتن در معرض بزاق دهان از بین نروند، در عمل می‌توانند به مینا و نیز ساختارهای عمیق‌تر دندان آسیب وارد کنند. اکثر موارد کرم‌خوردگی در دندان‌های آسیابی بزرگ و دندان‌های آسیابی کوچک مشاهده می‌شود.
  پوسیدگی دندان: این اصطلاح در اکثر مواقع برای تشریح بیماری‌های دندان استفاده شده و شامل کرم‌خوردگی و تحلیل رفتن دندان است.
• آبسه و عفونت دندان: نشان دهنده التهاب ساختارهای عمیق‌تر دندان (رباط پریودنتال، استخوان فک، و سمنتوم) است. در اکثر مواقع مراقبت نامناسب و غیرکافی از بهداشت دهان و دندان علت ایجاد این مشکل می‌باشد.
  بیماری‌های لثه: التهاب بخش سطحی لثه‌ها با ابتلا به بیماری‌های لثه ارتباط دارد. تشکیل پلاک و جرم در دهان می‌تواند از دلایل اصلی ابتلا به بیماری‌های لثه باشد.
• پلاک: یک لایه ضخیم و بی‌رنگ از باکتری بر روی دندان است. پلاک در شرایط عادی پس از مصرف مواد غذایی شیرین به سرعت بر روی دندان تشکیل شده، اما امکان پاک کردن آن به سادگی با استفاده از روش‌های مناسب وجود دارد.
  دندان قروچه (سایش دندان‌ها به یکدیگر): استرس، تشویش، یا مشکلات خواب می‌توانند باعث دندان قروچه شوند. این مشکل در اکثر مواقع در هنگام خواب مشاهده می‌شود. به این ترتیب سردرد یا ناراحتی و درد در ناحیه فک هنگام بیدار شدن از خواب از علائم رایج دندان قروچه هستند.
• حساسیت دندان: هنگامی که یک یا چند دندان به دمای گرم یا سرد حساس شوند، این شرایط به معنی قرار گرفته عاج دندان در معرض محیط خارجی است.
• تارتار: اگر پلاک برداشته نشود، با مواد معدنی مخلوط می‌شود تا به جرم که ماده‌ای سخت‌تر است، تبدیل شود. تارتار برای حذف نیاز به تمیز کردن حرفه ای دارد.
• اوربایت: دندان‌های بالا به میزان قابل توجهی روی دندان‌های پایین را می‌گیرند.
• آندربایت: دندان‌های پایین به میزان قابل توجهی از دندان‌های بالا بیرون زده اند.
• دندان قروچه (براکسیسم): استرس، اضطراب یا اختلالات خواب می‌تواند باعث دندان قروچه شود که معمولاً در هنگام خواب رخ می‌دهد. سردرد مبهم یا درد فک می‌تواند از علائم دندان قروچه باشد.
• حساسیت دندان: هنگامی که یک یا چند دندان به گرما یا سرما حساس می‌شوند، ممکن است به این معنی باشد که عاج در معرض دید قرار گرفته و باعث ایجاد حساسیت شده است.

راه‌های مراقبت از دهان و دندان

با توجه به مراقبت مناسب از دندان‌های خود و رعایت نکات بهداشت دهان و دندان، می‌توانید از بروز بسیاری از مشکلات و شرایط مرتبط با دندان جلوگیری کنید. به منظور حفظ دندان‌های سالم و قوی خود، لطفاً به توصیه‌ها و نکات زیر توجه کنید:

1. روزانه دو بار دندان‌های خود را با استفاده از مسواک و خمیردندان بشویید.
2. روزی یک بار از نخ دندان برای تمیز کردن فضاهای میان دندان‌ها استفاده کنید.
3. هر سه ماه یکبار، مسواک خود را تعویض کرده تا به بهترین شکل از آن استفاده کنید.
4. هر ۶ ماه یکبار، برای تمیزی و جرمگیری دندان‌، به دندانپزشک مراجعه کنید.
5. مصرف غذاهای حاوی قند و نوشیدنی‌های شیرین را به حداقل برسانید تا از تاثیرات مضر آنها بر دندان‌ها کاسته شود.
6. اگر سیگار می‌کشید، با پزشک خود در مورد راه‌های ترک این عادت مضر صحبت کرده و پشتیبانی لازم را برای ترک سیگار دریافت کنید.

نگاهی به آناتومی فک و دندان انسان در طول زمان

انسان های اولیه فکی بلند داشتند که منجر به نمایه سازی چهره می شد و حالت چانه ای نداشت. امروزه فک ها کوچک تر شده و حالت چانه ای دارد که یکی از فاکتور های زیبایی در انسان امروزی می باشد.

حدود هفت میلیون سال پیش اجداد اولیه ما فک های بسیار بلند و کوچکی داشتند که منجر به نمایه سازی چهره می شد. دندان های نیش آن ها بلند و دارای نوک تیز بودند. همچنین دندان ها در دو ردیف موازی قرار گرفته بودند. فک و دندان اجداد ما شبیه دندان های شامپانزه مدرن بودند و دندان ها به صورت مستطیل یا U در فک قرار گرفته بودند. یک دیاستم (شکاف) در کنار هر دندان نیش وجود داشت. این شکاف ها فضاهایی بودند که نیش های بزرگ در هنگام بسته شدن فک می توانستند در آن جای بگیرند. در فک بالا، شکاف در جلوی دندان نیش و در فک پایین، پشت دندان نیش بود. (دهان شویه بعد از ایمپلنت)

حدود ۵.۵ میلیون سال پیش، دندان های نیش شروع به کوچک تر شدن کردند. تحقیقات نشان می دهند که ۲ میلیون سال بعد از فرایند کوچک شدن آن ها، دندان ها از عقب به جلو شروع به مرتب شدن کردند.

حدود ۱.۸ میلیون سال پیش دندان نیش گذشتگان، مانند انسان های  امروزی، کوتاه و نسبتاً صاف شدند و فک آن ها نیز کوتاه تر گردید. این حالت، صورت را عمودی تر کرده و ردیف های کناری دندان ها را مجبور نمود تا به شکل قوس گرد در بیایند.

سخن پایانی

شما در این مقاله با ساختار و آناتومی دندان آشنا شدید. همچنین از عملکرد و اجزای تشکیل دهنده دندان آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول