محققان در ژاپن در حال توسعه دارویی هستند که ممکن است به افراد اجازه دهد دندان‌های جدیدی رشد دهند و امیدوارند تا سال ۲۰۳۰ این دارو برای استفاده عمومی آماده شود. این درمان بر روی ژنی متمرکز است که مسئول رشد دندان است و آزمایش‌های بالینی آن آغاز شده است.
دکتر کاتسو تاکاهاشی، دانشمند ارشد بیمارستان研究所 پزشکی کیتانو در اوزاکا، ژاپن، سال‌هاست که اصول ژنتیکی رشد دندان را مطالعه می‌کند. یافته‌های اخیر این محققان به دنبال مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ (منتشر شده در مجله Scientific Reports) است که نشان داد چگونه دارویی که پروتئین تولید شده توسط ژن $USAG-1$ را هدف قرار می‌دهد، می‌تواند بر تعداد دندان‌های رشد کرده در حیوانات تأثیر بگذارد. دکتر تاکاهاشی و تیمش اکنون تمرکز خود را بر روی انسان‌ها معطوف کرده‌اند.
دانشمندان اعلام کرده‌اند که آزمایش بالینی این دارو آغاز شده و هدف خود را برای آماده‌سازی آن برای استفاده عمومی در حدود پنج سال آینده تعیین کرده‌اند، طبق گزارش‌های متعدد.
دکتر تاکاهاشی، رئیس بخش دندانپزشکی و جراحی دهان بیمارستان研究所 پزشکی کیتانو، در سال ۲۰۲۳ به روزنامه ژاپنی The Mainichi گفت: «ایده رشد دندان‌های جدید، رویای هر دندانپزشکی است. من از زمانی که دانشجوی کارشناسی ارشد بودم روی این موضوع کار می‌کردم. مطمئن بودم که می‌توانم این کار را انجام دهم. ما امیدواریم روزی را ببینیم که داروی رشد مجدد دندان به عنوان گزینه سوم در کنار پروتزها و ایمپلنت‌ها قرار گیرد.»
محققان دریافتند که پروتئین $USAG-1$ می‌تواند رشد دندان‌ها را در موش‌ها محدود کند. بنابراین، آن‌ها نتیجه گرفتند که جلوگیری از تشکیل این پروتئین می‌تواند به طور بالقوه رشد دندان‌ها را تحریک کند. این تیم دارویی را برای مسدود کردن این پروتئین توسعه داد و سپس با موفقیت به موش‌ها اجازه داد دندان‌های جدیدی رشد دهند.
یک مقاله منتشر شده در سال ۲۰۲۳ در مجله Regenerative Therapy به کمبود درمان‌های موجود برای رشد مجدد دندان اشاره می‌کند، اما این مطالعه نشان می‌دهد که درمان با آنتی‌بادی ضد $USAG-1$ در موش‌ها می‌تواند یک «پیشرفت» برای انسان‌ها ارائه دهد. حدود ۱ درصد از انسان‌ها از یک بیماری ژنتیکی به نام آنودونتیا (Anodontia) رنج می‌برند که مانع رشد کامل مجموعه دندان‌ها می‌شود. محققان اکنون معتقدند پس از نتایج موفقیت‌آمیز در آزمایش‌ها روی موش‌ها، امیدی برای رشد مجدد دندان در انسان‌ها وجود دارد.
دانشمندان با اشاره به اینکه انسان‌ها دارای سومین مجموعه دندان به صورت جوانه‌هایی هستند که آماده رشد در صورت نیاز هستند، نسبت به امکانات موجود حتی بیشتر تشویق شده‌اند.
دکتر تاکاهاشی اظهار داشت که تحقیقات قبلی او نشان می‌دهد انسان‌ها شروع سومین مجموعه دندان را که در دهانشان جاسازی شده است، دارند. این موضوع به وضوح در ۱ درصد از انسان‌ها که به هایپردونتیا (Hyperdontia) مبتلا هستند و بیش از یک مجموعه کامل دندان رشد می‌دهند، مشاهده می‌شود. او معتقد است که فعال کردن این جوانه‌های سومین مجموعه با دستکاری ژنتیکی مناسب می‌تواند رشد مجدد دندان را ترویج دهد.
این مطالعات از ژاپن پس از پیشرفت‌های تأثیرگذار در علم در زمینه رشد مجدد دندان در تحقیقات پالپ دندانی و بازسازی استخوان دندانی انجام شده است.
محققان در سال ۲۰۱۸ سلول‌های بنیادی $MDPSCs$ را با نشانگرهای خاصی که برای بازسازی پالپ دندانی لازم است، شناسایی کردند. محققان اکنون درک بهتری از نحوه عملکرد این سلول‌ها در $MDPSCs$ دارند که می‌تواند در توسعه درمان‌هایی برای پالپیت (التهاب پالپ) و نکروز پالپ مفید باشد. همچنین محققان در سال ۲۰۲۰ کشف کردند که کاشت $hDPSCs$ در دندان‌های آسیب‌دیده می‌تواند بافت پالپ دندانی، از جمله رگ‌های خونی و اعصاب حسی را بازسازی کند. علاوه بر این، این مطالعه نشان داد که بلوغ ریشه‌ها ادامه می‌یابد.
یافته‌های قابل‌توجهی نیز در بازسازی استخوان دندانی به دست آمده است. محققان در سال ۲۰۲۰ کشف کردند که سلول‌های بنیادی $LepR+$ برای بازسازی استخوان آلوئولار در حفره‌های دندان بالایی پس از کشیدن دندان حیاتی هستند. در سال ۲۰۲۰، محققان یک هیدروژل چسبنده با سلول‌های بنیادی و میکروذرات را برای کمک به توسعه استخوان حفره دهان توسعه دادند. پتانسیل آن برای مهندسی بافت به منظور فعال کردن بازسازی استخوان حفره دهان می‌تواند به پزشکان کمک کند تا راهی برای غلبه بر چالش‌های استفاده از هیدروژل‌ها و خطر قرار گرفتن در معرض بزاق و خون پیدا کنند.
اگر همه چیز در این آزمایش‌های بالینی و پیشرفت‌های تیم محققان ژاپنی و دیگران به خوبی پیش برود، جهان ممکن است تا سال ۲۰۳۰ دندان‌های بیشتری داشته باشد.
برای خواندن مقاله کامل در مورد اکتشافات درباره $USAG-1$ و تعاملات $siRNA$ مخفی، اینجا کلیک کنید.
در حالی که حیواناتی مانند موش‌ها و راسوها در بسیاری از این تحقیقات استفاده شده‌اند، باید توجه داشت که حیوانات دیگر نیز ویژگی‌های جالبی در مورد دندان‌ها دارند، از جمله فیل‌ها و کوسه‌ها. فیل‌ها معمولاً پنج مجموعه دندان آسیاب را تجربه می‌کنند—گاهی حتی بیشتر از پنج مجموعه—و هنگامی که یک دندان از طریق ساییدن مکرر در طبیعت فرسوده می‌شود، یک دندان آسیاب دیگر به جلو می‌آید تا جایگزین آن شود. کوسه‌ها البته به خاطر دندان‌های تیز و متعددشان شناخته شده‌اند، اما همه نمی‌دانند که آن‌ها به طور مداوم دندان‌های خود را از دست می‌دهند. بزرگ‌ترین راسته کوسه‌ها، معروف به Carcharhiniforms، در طول عمر خود بیش از ۳۰,۰۰۰ دندان را از دست می‌دهند و دندان‌هایی که می‌افتند را جایگزین می‌کنند.
امید محققان و دندانپزشکان این است که در صورت نیاز، انسان‌ها به زودی قادر به رشد یک مجموعه اضافی از دندان‌ها باشند. افرادی که دندان‌های خود را از دست داده‌اند ممکن است در آینده نیازی به ایمپلنت یا پروتز نداشته باشند—آن‌ها ممکن است فقط دندان‌های جدیدی رشد دهند.
بار دیگر، دارویی که به بدن اجازه می‌دهد دندان‌ها را دوباره رشد دهد، می‌تواند برای افرادی که به دلیل اختلالات ژنتیکی، آسیب‌های تصادفی یا پیری دچار از دست دادن دندان شده‌اند، زندگی‌ساز باشد.
منبع عکس: تصویر اشعه ایکس دندانی تولید شده توسط هوش مصنوعی.
منابع:
- Ravi, V., Murashima-Suginami, A., Kiso, H., Tokita, Y., Huang, C.L., Bessho, K., Takagi, J., Sugai, M., Tabata, Y., Takahashi, K., پیشرفت‌ها در آژنزی دندان و بازسازی دندان. Regenerative Therapy، جلد ۲۲، مارس ۲۰۲۳، صفحات ۱۶۰-۱۶۸.
- Lively, T. چقدر تا رشد مجدد دندان‌ها فاصله داریم و گزینه‌های دیگر چیست؟ Dental Products Report، ۱۸ مارس ۲۰۲۴.
- Zhang D, Zhang S, Wang J, et al. سلول‌های بنیادی بیان‌کننده $LepR$ برای بازسازی استخوان آلوئولار ضروری هستند. Journal of Dental Research. ۲۰۲۰؛ جلد ۹۹، شماره ۱۱، صفحات ۱۲۷۹-۱۲۸۶. doi:10.1177/0022034520932834
