در نگاه اول، ارتودنسی یک درمان طولانی با هزینه بالاست. اما هرگاه عوارض ارتودنسی نکردن در بلندمدت و روش‌های گوناگون درمان (با بازه‌های قیمتی متفاوت) یادآوری می‌شود، بیماران با انگیزه بالا و رضایت کامل برای معاینه و درمان اقدام می‌کنند.
در این گزارش عوارض ارتودنسی نکردن برای کودکان و بزرگسالان را بررسی کرده‌ایم، تا بهتر بتوانید تصمیم بگیرید که آیا این عوارض ارزش خودداری از این پروسه درمانی را دارند یا خیر.
۱۷ عوارض انجام ندادن ارتودنسی
اگر به ارتودنسی احتیاج داشته باشید اما برای درمان اقدام نکنید، بسته به نوع ناهنجاری‌های دندان‌ها و فک‌ها، در حالت کلی چنین مشکلاتی را تجربه خواهید کرد.
۱. افزایش خرابی دندان‌ها و لثه‌ها
طبق گزارش‌های رسمی، متأسفانه هر فرد ایرانی دست‌کم ۶ دندان پوسیده دارد. حتی بالای ۸۰% کودکان ۵ تا ۶ ساله هم به‌طور میانگین ۶ دندان شیری پوسیده، کشیده‌شده یا پرشده دارد.
یکی از دلایل اصلی این مشکلات دندان‌های شلوغ یا فاصله‌دار هستند که برای تجمع باکتری‌ها و ایجاد پوسیدگی عالی‌اند، و از طرفی نمی‌توان به‌درستی آنها را با نخ دندان و مسواک تمیز کرد. اگر این مشکل برطرف نشود، در آینده باید زمان و هزینه بیشتری برای عصب‌کشی، روکش، ایمپلنت یا حتی درمان بیماری‌های لثه صرف کنید.
۲. فشار بیش از حد روی برخی دندان‌ها
طبق اشارات کلینیک ارتودنسی ایده آل ، یکی دیگر از عوارض ارتودنسی نکردن، از بین رفتن برخی دندان‌ها به دلیل تحمل فشار بسیار زیاد است. وقتی دندان‌های به دلیل نامرتبی یا مشکلات بایت (نحوه ترازبندی و هماهنگی دندان‌ها و فک‌ها) به‌درستی روی هم قرار نگیرد، نیروی ناشی از جویدن و گاز گرفتن به‌طور یکنواخت روی آنها پخش نمی‌شود.
در نتیجه برخی از دندان‌ها مستعد ساییدگی و فرسودگی غیرطبیعی می‌شوند، و از آنجا که مینای دندان بازسازی نمی‌شود (چون سلول زنده ندارد)، تنها راهکار درمان‌هایی مانند روکش است. در صورتی که هدف همیشه حفظ ساختار دندان‌های طبیعی است.
۳. سردرد، گردن‌درد و فک‌درد
عوارض ارتودنسی نکردن فقط به دندان‌ها محدود نمی‌شود. بایت ناهنجار علاوه‌بر آسیب به دندان‌ها (یکسری دندان‌ها بیشتر)، می‌تواند مفاصل گیجگاهی فکی را هم دچار مشکل کند. این مفصل‌ها مانند لولاهایی هستند که استخوان فک را به جمجمه وصل می‌کنند، و برای کارهای روزانه مانند جویدن و صحبت کردن ضروری‌اند.
مشکلات ارتودنسی می‌تواند مفاصل را در موقعیت‌های غیرطبیعی قرار دهند و منجر به التهاب و درد در سر، گردن و فک شوند.
۴. مشکل در جویدن و صحبت کردن
با دندان‌های نامنظم، شلوغ و یا فاصله‌دار نمی‌توان غذاها را به‌راحتی و به‌خوبی جوید. این موضوع فرآیند هضم را مختل می‌کند، و اجازه نمی‌دهد که بدن مواد مغذی لازم را به درستی جذب کند.
علاوه بر آن، عوارض ارتودنسی نکردن خود را در مشکلات گفتاری هم نشان می‌دهند؛ به‌ویژه زمانی که فرد نمی‌تواند یکسری حروف را به‌درستی تلفظ کند.
۵. اختلال تنفسی و آپنه خواب
برخی از مشکلات دندانی مانند اوربایت یا کام باریک می‌تواند باعث انسداد مسیر هوا شود؛ مشکلی جدی که ممکن است منجر به مشکلات تنفسی یا مشکلات آپنه خواب برای فرد شود.
اگر برای ارتودنسی و اصلاح این مشکلات اقدامی نشود، ممکن است بیمار هیچگاه یک خواب عمیق و باکیفیت را تجربه نکند، و سلامت عمومی‌اش به‌شدت افت کند.
عوارض ارتودنسی نکردن در کودکان
- تأثیر منفی (دندان‌های نامرتب) روی رشد طبیعی فک‌ها، نامتقارن کردن چهره و تشدید مشکلات ارتودنسی در آینده.
- بروز مشکلات مربوط به عزت نفس و اعتماد به نفس، و بالا رفتن احتمال خجالتی شدن کودک.
- جویدن ناقص غذا که باعث سوء هاضمه و جذب ناکافی ویتامین‌ها شده، و روی رشد کودک تأثیر منفی می‌گذارد.
- افزایش احتمال تنفس دهانی، که منجر به خشکی دهان، بوی بد و بیماری‌هایی مانند حفره‌های دندانی و بیماری‌های پریودنتال می‌شود.
- افزایش احتمال آسیب و وارد شدن صدمه به دندان‌های بیرون‌زده هنگام تفریح و بازیگوشی کودک.
- عقب انداختن یا تحت تأثیر قرار دادن رشد دندان‌های دائمی در موقعیت صحیح.
- افزایش هزینه‌های درمان درآینده، به‌دلیل تثبیت و تشدید مشکلات دهان و دندان، نیز از عوارض ارتودنسی نکردن در کودکان است.
- افزایش احتمال دندان قروچه و ساییدگی دندان‌ها.
عوارض ارتودنسی نکردن در بزرگسالان
- چالش در تمیز کردن صحیح دندان‌ها، افزایش احتمال بروز پوسیدگی و حفره‌های دندانی، و تسریع روند از دست دادن دندان‌های طبیعی.
- افزایش احتمال اختلالات تنفسی مانند آپنه خواب، و بر هم زدن بهداشت خواب.
- احساس درد و التهاب در مفاصل فک، سر و گردن.
- احساس درد هنگام گاز گرفتن و جویدن غذا.
- افزایش احتمال بیماری‌های لثه (پریودنتال) از جمله التهاب و عفونت.
- تاثیر منفی روی ارتباط فرد و روابط حرفه‌ای و کاری.
- افزایش طول درمان و احتمال نیاز به پروسه‌های تهاجمی‌تر (مانند جراحی فک) به دلیل به پایان رسیدن رشد فک‌ها و دندان‌ها.
- افزایش مشکلات مربوط به سینوس.
- جلوگیری از تحلیل لثه و استخوان فک.
ارتودنسی هم مانند هر پروسه پزشکی دیگر، جنبه‌های مثبت و منفی خود را دارد؛ اما عوارض ارتودنسی نکردن همیشه از عوارض انجام دادن‌اش بسیار بیشتر است. اگر برای درمان خود یک متخصص با تجربه و با دانش را انتخاب کنید، می‌توانید مطمئن باشید که کمترین عارضه را حین درمان تجربه خواهید کرد.
