امروزه افراد زیادی با عارضه‌ها و ناهنجاری‌های دندانی چون اپن بایت، دیپ بایت، اورجت یا کراودینگ دندان، دست و پنجه نرم می‌کنند. شاید شما هم جزو کسانی باشید که بدنبال درمانی برای بهبود ظاهر نامرتب دندانها و فک خود باشید. اما چه راه درمانی برای این مال اکلوژن‌ها وجود دارد؟ بله درست است، ارتودنسی دندان! ارتودنسی انواع و روش‌های مختلفی دارد. از ارتودنسی بدونِ جراحی کاموفلاژ گرفته تا ارتودنسی سریع یا ارتودنسی متحرک. هر یک از این روش‌ها مزایا و اهداف درمانی خود را دارند.
اما فکر می‌کنید پس از قرار دادن سیمها و براکت‌ها توسط دندانپزشک در دهان شما، کار تمام است؟ تازه از اینجاست که باید مطالب کاربردی و کمکی درباره ارتودنسی دندان را بیشتر دنبال کنید. وظایف شما تازه شروع خواهند شد! احتمال گیر کردن غذا در بریس، سیم، باند و ریتینر یا پلاک نگهدارنده وجود دارد و این وسایل مسواک زدن یا نخ کشیدن را دشوار می‌کند و به این ترتیب احتمال تشکیل پلاک روی دندانها افزایش می‌یابد. اگر اصول مراقبتی را رعایت نکنید دوره‌ی درمانی طولانی‌تری‌را تجربه خواهید کرد. در این مقاله همراه ما باشید تا نکات مراقبتی مهمی را در دوران ارتودنسی بیاموزید.
فهرست مطالب:
- پیش از ارتودنسی چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
- اهمیت استفاده از مسواک در دوران ارتودنسی
- اهمیت استفاده از نخ دندان در دوران ارتودنسی
- دهانشویه مخصوص ارتودنسی، یک یار کمکی
- خمیر دندان مناسب برای ارتودنسی بخرید
- خوراکی‌های مجاز در دوره‌ی درمان ارتودنسی
- نبایدهای تغذیه‌ای در دوره‌ی درمان ارتودنسی
- آسیب‌های احتمالی مهم در دوران ارتودنسی
- منظم به متخصص ارتودنتیست خود مراجعه کنید
- مراقبت از پلاک متحرک ارتودنسی
- سخن پایانی
- سوالات متداول
پیش از ارتودنسی چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
- قبل از هر اقدامی، به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندان‌های شما چک‌آپ کامل شود. این کار به منظور ترمیم کردن و در صورت لزوم، عصب کشی دندان‌های پوسیده انجام خواهد شد.
- با تحقیق و بررسی کافی، یک متخصص ارتودنتیست مجرب پیدا کنید. در نظر داشته باشید خیلی از دندانپزشک‌های عمومی هم کار ارتودنسی را انجام می‌دهند؛ ولی بدیهی است که سپردن کار به متخصص از ملزومات هر اقدامی است.
- درمورد انواع بریس تحقیق کنید. متخصص بنا به تشخیص، گزینه‌های مختلفی پیش روی شما خواهد گذاشت. ولی خوب است که خودتان هم پیرامون این مسئله، اطلاعات داشته باشید تا روند انتخاب تسهیل شود.
اهمیت استفاده از مسواک در دوران ارتودنسی
مسواک زدن در بهداشت ارتودنسی بسیار مهم است، چون وسایل ارتودنسی گیر غذایی ایجاد می‌کند و میزان تشکیل پلاک را در دهان افزایش می‌دهد. پی‌آمد افزایش پلاک بالا رفتن احتمال پوسیدگی دندانها و بیماری لثه است. رعایت بهداشت دهان و دندان از پوسیدگی دندانها در دوران ارتودنسی جلوگیری می‌کند.
- ابتدا کش‌ها و وسایل متحرک، برای مثال هدگیر، را بردارید.
- روش صحیح مسواک زدن به این شکل است که باید مسواک را با زاویه ۴۵ درجه روی لثه قرار دهید. مسواک را با اعمال فشاری ملایم در فواصل کم به جلو و عقب حرکت دهید و هر دندان را حدود ۱۰ ثانیه تمیز کنید.
- سطوح خارجی و داخلی تمام دندانها را به روش فوق تمیز کنید. مسواک زدن سطوح جونده دندانها را فراموش نکنید و حتماً دندان‌های عقب دهان را نیز مسواک بزنید.
- در پایان اطراف سیم‌کشی را تمیز کنید، ابتدا سیم‌کشی دندان‌های بالا و بعد پایین را مسواک بزنید. با احتیاط مسواک بزنید و مراقب باشید که براکت‌ها یا سیمها را نشکنید یا خم نکنید.
اهمیت استفاده از نخ دندان در دوران ارتودنسی
نخ کشیدن پلاک را از بین دندانها و زیر خط لثه یعنی ناحیه‌هایی پاک می‌کند که مسواک به آنها دسترسی ندارد. در واقع اگر نخ نکشید، بیش از ۴۰ درصد سطوح دندان تمیز نمی‌شود.
فلاس تریدر مناسب با سر سفتی انتخاب کنید که بتوانید آن را در فاصله بین دندانها و بالای سیم دندان‌های بالا و زیر سیم دندان‌های پایین وارد کنید. نخ را به شکل حرف C دور هر دندان بیاندازید و به آرامی روی کنار دندان بالا و پایین ببرید، زیر خط لثه را نیز تمیز کنید. برای هر دندان از یک تکه نخ تمیز استفاده کنید.
دهانشویه مخصوص ارتودنسی، یک یار کمکی
استفاده از دهانشویه در طول درمان ارتودنسی مزایای مخصوص به خود را دارد اما هرگز نمی تواند جایگزین مسواک و نخ دندان باشید. بهتر است برای انتخاب دهانشویه مخصوص ارتودنسی با دندانپزشک خود مشورت کنید. استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال و دارای فلوراید برای ارتودنسی مناسب می باشد. درباره‌ی دهانشویه ها اطلاعات بیشتری بدست آورید.
برای استفاده صحیح از دهانشویه ، دهانشویه را به مدت ۳۰ ثانیه در دهان خود بچرخاید و حواستان باشد که آن را قورت ندهید. پس از استفاده از دهانشویه به مدت ۱ ساعت بهتر است از خوردن مواد غذایی پرهیز کنید.
خمیر دندان مناسب برای ارتودنسی بخرید
در ابتدا باید بگوییم که قبل از خرید خمیر دندان خود ، می توانید به متخصص ارتودنسی خود مشورت کنید تا بهترین خمیر دندان برای خود انتخاب کنید. بهتر است خمیر دندانی که انتخاب می کنید دارای درصد مشخص و کنترل شده از فلوراید و خاصیت ضد پوسیدگی باشد.
همچنین امروزه خمیر دندان های مخصوص درمان ارتودنسی نیز به بازار آمده اند دارای مزایای مخصوص به خود هستند که برای شناخت آن ها باید با پزشک مشورت کنید.
خوراکی‌های مجاز در دوره‌ی درمان ارتودنسی
غذاهای سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید! میوه و سبزیجات تازه خوراکی‌های مفیدی هستند، هرچند بهتر است گونه‌های نرم‌تری انتخاب کنید. گاز زدن یک سیب سفت ممکن است به بریس آسیب بزند، اما اگر آن را خرد کنید، می‌توانید با خیال راحت از میل کردن این میوه خوشمزه لذت ببرید.
تنها زمانی که غذا خوردن در دوران ارتودنسی برایتان دشوار می‌شود، هنگامی است که دندانها پس از سفت کردن سیمها یا قرار دادن یک وسیله جدید حساس و دردناک می‌شود. در چنین شرایطی می‌توانید مواد مغذی زیر را انتخاب کنید:
- اسموتی‌ها، البته بهتر است اسموتی‌های حاوی دانه‌های انواع توت را کنار بگذارید.
- پوره سیب زمینی
- ماست
- سوپ
- آش
- خوراک جو
- برنج
- ماکارونی
- میوه های نرم
- پنیر نرم
- سبزیجات پخته شده یا نرم
- دسرهای نرم
- خورشت ها
- فرنی
- شله زرد
- شیر برنج
- خامه
نبایدهای تغذیه‌ای در دوره‌ی درمان ارتودنسی
غذاهای چسبناک و سفت مانند آدامس در دوران ارتودنسی ممنوع است، چون ممکن است این مواد به براکت‌ها و سیمها آسیب بزند و به این ترتیب در روند درمان اختلال ایجاد شود. همچنین نوشیدنی‌ها و غذاهای اسیدی یا حاوی قند بالا نیز باعث تشکیل پلاک می‌شود و سلامت دندانها را به خطر می‌اندازد. اگر میل به خوردن خوراکی‌های شیرین دارید، می‌توانید یکی از خوراکی‌های خوشمزه زیر را جایگزین آن کنید:
- ماست
- بیسکویت نرم یا می‌توانید بیسکویت را با خیساندن در شیر نرم کنید.
- ماکارونی با پنیر
- انگور
- پن کیک
اکثر اوقات می‌توانید هر چه دوست دارید، در دوران ارتودنسی نیز میل کنید، آنچه اهمیت بسیار دارد این است که دندانها را پس از صرف غذا مسواک بزنید، نخ کشید و در انتها نیز از دهانشویه استفاده کنید و مراقبت‌های لازم را رعایت کنید.
آسیب‌های احتمالی مهم در دوران ارتودنسی
- آسیب دیدگی: شکستگی، ترک خوردن، لب پر یا لق شدن دندان، پاره شدن لب یا گونه یا خونریزی شدید یک مورد اورژانسی است.
- عفونت یا ورم: اگر صورت یا دهانتان، از جمله لثه‌ها، ورم کرده است، این ورم احتمالاً نشانه عفونت است. ورم شدید یک مورد اورژانسی است.
- ناراحتی شدید یا درد غیرقابل کنترل: درد در دوران ارتودنسی دور از انتظار نیست، اما درد شدید علامت وجود مشکلی جدی است و باید برای معاینه به متخصص مراجعه کنید.
شل شدن بند یا براکت
بریس شل یا شکسته باید فقط و فقط توسطمتخصص ارتودنسی ترمیم شود، اما تکان خوردن جزئی براکت را می‌توانید با استفاده از مقداری موم برطرف کنید. برای این کار بند شل شده را با احتیاط بردارید، دقت داشته باشید که باند لق محل مناسبی را برای جمع شدن بزاق و باکتری‌ها ایجاد می‌کند.
اگر سیم در گونه‌ها فرومی‌رود، از متخصص ارتودنسی بخواهید مشکل را برطرف کند و تا زمان مراجعه به کلینیک تکه‌ای از موم را روی نوک سیم قرار دهید تا اذیتتان نکند.
شکستن سیم
شکستن سیم مشکل شایعی است. سعی نکنید سیم را خودتان خم کنید یا ببرید، چون ممکن است وضعیت را فقط بدتر کنید. اگر سیم در لثه یا گونه فرو می‌رود، سر سیم را با وکس (موم) ارتودنسی یا پنبه مرطوب بپوشانید و به سرعت با متخصص ارتودنسی تماس بگیرید. سیم شکسته پیشرفت وضعیت را به تاخیر می‌اندازد و زمان درمان را طولانی‌تر می‌کند.
منظم به متخصص ارتودنتیست خود مراجعه کنید
به طور کلی باید بدانید که برای مراقبت های دوران ارتودنسی، تابع دستورالعمل‌های پزشک خود باشید. لازم است که به طور منظم و در زمان‌بندی تعیین شده، به متخصص مراجعه کنید تا چک‌آپ شوید و در صورت بروز مشکل، آن را رفع کنید. این ویزیت‌ها برای عیب‌یابی، تغییر وضعیت سیمها، و تنظیم بریس ضروری هستند.
ویزیت‌های چک‌آپ معمولا ماهی یک بار خواهد بود و باید جدی گرفته شود. نظارت بر روند درمان و پیشرفت آن در گروی مراجعه منظم به پزشک است. پس برای مراقبت های حین ارتودنسی و موفقیت درمان، این چک‌آپ ها را جدی بگیرید.
مراقبت از پلاک متحرک ارتودنسی
اگر به جای براکت از پلاک متحرک مانند اینویزالاین استفاده می کنید، کار تمیز کردن دندانها راحت تر است:
- ابتدا پلاک را در بیاورید و دندانهایتان را مثل همیشه مسواک بزنید.
- سپس پلاک را جداگانه با مسواک تمیز کنید.
- پلاک را در دهان بگذارید.
نکاتی در مراقبت از پلاک متحرک را باید در نظر داشته باشید:
- هرگز نباید پلاک ارتودنسی را زیر آب داغ یا در معرض هر گونه حرارت قرار دهید.
- پلاک را هر بار که از دهان در می آورید باید بشویید و هر بار پیش از گذاشتن در دهان نیز بشویید.
- هنگام مسواک زدن و غذا خوردن پلاک را باید در بیاورید. زمانی که پلاک در دهانتان قرار دارد نباید هیچ چیزی بخورید (به جز آب).
- برای تمیز کردن پلاک ارتودنسی از خمیر دندان سفید کننده که حاوی مواد ساینده است نباید استفاده کنید.
- نوشیدنیهای رنگ دار را نباید زمانی که پلاک در دهانتان است بخورید.
جایی برای نگهداری پلاکهای متحرک داشته باشید
اگر شما پلاک ارتودنسی متحرک دندان دارید، می‌توانید آن را در ساعاتی از روز برای مثال هنگام میل کردن ناهار، شام یا صبحانه از دهانتان خارج کنید. این پلاک‌ها را حتما در جعبه مخصوص شان نگهداری کنند تا دچار آسیب نشوند. هیچگاه پلاکهای خود را در لای دستمال کاغذی قرار ندهید چون ممکن است به اجزای فلزی آن آسیب وارد شود.
سخن پایانی
در این مطلب درباره مراقبت‌های مهم پیش و در حین ارتودنسی خواندیم. به یاد داشته باشید رعایت رژیم غذایی سالم و مغذی برای حفظ سلامت دندان و تمام بدن ضروری است. هر چه سالم‌تر باشید، نتیجه بهتری از ارتودنسی خواهید گرفت، چرا که با تغذیه مناسب در ارتودنسی تمام مواد غذایی لازم برای استخوان‌ها و بافت‌های در حال تغییر فراهم می‌شود. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
اگر اهل ورزش و به طور مشخص، ورزش‌های رزمی هستید، منعی برای انجام ارتودنسی نخواهید داشت اما دندانها در این دوران حساس‌تر هستند و براکت‌ها با کوچک‌ترین ضربه ای ممکن است آسیب جدی ببینند.
برای جلوگیری از بروز این مشکل، گاردها و محافظ های دهانی طراحی شده است که با استفاده از آنها، فک بالا و پایین خود را به خوبی پوشش می‌دهید و احتمال آسیب رساندن به ارتودنسی را کاهش خواهید داد.
– لکه های سفید روی دندان( این مشکل را باید با بلیچینگ دندان حل نمود. درباره بلیچینگ دندان بیشتر بخوانید.)
– التهاب و بیماری لثه
– پوسیدگی دندان
– افزایش طول درمان
– بوی بد دهان
– بازگشت دندان های به جای خود ( در صورت عدم استفاده از نگهدارنده )
جاگذاری بریس‌ها، به خودی خود دردی ندارند. ولی چند روز اول که دندانها به فشار بریس عادت ندارند، ممکن است در ناحیه دهان و دندان و صورت احساس درد و ناراحتی کنید. برای کاهش درد می‌توانید از مسکن‌هایی مثل ژلوفن و یا آب نمک رقیق استفاده کنید.
تقریبا بعد از یک هفته که بریس‌ها در دهان تنظیم شدند، به وجود آنها کاملا عادت می‌کنید.
در صورتی که در طول درمان ارتودنسی بهداشت دهان را رعایت نکنید و مراقب سلامت دهان خود نباشید بله ممکن است دندانها صدمه ببینند. خود براکت آسیبی به دندانها وارد نمی کند به خصوص اگر توسط متخصص ارتودنسی با تجربه و ماهر کار شود.
